SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 131
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १०८ जयोदय-महाकाव्यम् [१११-११२ सर्वस्येति । अर्थाः प्रयोजनानि तेषां कुलं समुदायस्तस्य सर्वस्य साधकतया सार्थीकृता सफलतां नीताऽऽत्मनः स्वस्य प्रथा संज्ञा येन तम्, कावयं कृपणत्वं तदात्वं तत्काल एव निःशेषीकरणं, मूलहरणं सर्वस्वविनाशनं, एतैस्त्रिभिर्दोषैर्वजितं, तीर्थाय धर्मक्षेत्राय सम्यक् समीचीना कथा यस्य तं संविभागीकृतमित्यर्थः । तमर्थम् अर्थानुबन्धेन भविष्यदर्थाजनसाधकत्वेन, स्वोचितवृत्तितो निजकुलपरम्परायातव्यवहारेण अनुभवेत् । होति निश्चयेन । स श्रीमान् शश्वत्प्रतिष्ठाश्रयः निरन्तरगौरवाधारो भवन्, अभितः सर्वथा मुदमेति प्रसन्नतामनुभवति । तावदिति वाक्यालङ्कारे ॥ ११० ॥ शस्त्रोपजीविवार्ताजीविजनाः सन्त्यथो द्विजन्मानः । कारुकुशीलवकर्मणि रतेषु संस्कारधारा न ।। १११ ॥ शस्त्रोपजीवीति । शस्त्रोपजीविनः भत्रियाः, वार्ताजीविनो वैश्यजनाः सन्ति । अथो पुद्विजन्मानो विप्राश्च सन्ति। कारः शिल्पी, कुशीलवो नटस्तस्य कर्म नर्तनम् । एतद्विद्याकर्मण उपलक्षणम्, तस्मिन् रतेषु शिल्पविद्योपजीविशूद्रेषु संस्कारधारा नास्ति, परम्परागत-गर्भाधानादिक्रिया न विद्यते ॥ १११ ॥ अस्तु सर्वजनशर्मकारणं जीविका भुजभुवोऽसिधारणम् । निर्बलस्य बलिना विदारणमन्यथा सहजक सुधारण ॥ ११२ ॥ अर्थ : जो मनुष्यकी सब तरहकी अभिलाषाओंका साधन है, अत एव जिसने अपने 'अर्थ' नामको सार्थक कर बताया है और जो १. कंजूसी, २. जितना खाना उतना ही कमाना और ३. मूलसे भी खर्च कर देना इन तीन दोषोंसे रहित है तथा तीर्थस्थानोंके लिए सहजमें लगाया जाता है, ऐसे अर्थका मनुध्य अर्थानुबन्धद्वारा अपने कुलयोग्य आजीविका चलाते हुए उपार्जन करे। निश्चय ही ऐसा करनेवाला मनुष्य दुनियामें निरन्तर प्रतिष्ठाका पात्र बनकर सर्वथा प्रसन्नता का अनुभव करता है ॥ ११० ॥ अन्वय : अथ शस्त्रोपजीविवार्ताजीविजनाः द्विजन्मानः सन्ति । कारुकुशीलवकर्मणि रतेषु संस्कारधाराः न भवन्ति । ___ अर्थ : प्रजामें जो शस्त्रोंसे आजीविका करनेवाले हैं तथा खेती और व्यापार करनेवाले हैं एवं जो द्विज लोग हैं, उनका दूसरा जन्म ( संस्कार-जन्म ) भी होता है। किन्तु शिल्पी, नट आदि विद्याओंसे आजीविका चलानेवाले शूद्रोंमें गर्भाधानादि संस्कारोंकी धारा नहीं हुआ करती ॥१११ ॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy