________________
८५-८६ ]
द्वितीयः सर्गः
९७
स्थानां वरो विधिः, अपरथा पुनः सर्वतो हि किलाऽऽगसामपराधानां निधिः स्थानं स्यात् । शोधनानन्तरमपि तत्र जन्तुसम्भवात् ॥ ८४ ॥
आगमोक्तपथतो यथापदं सावधानक उपैति सम्पदम् ।
1
कोऽथ तत्र किमितीक्षणक्षमो यत्न एव भविनां शुभाश्रमः ।। ८५ ।। आगमेति । आगमोक्तपथतः शास्त्रकथिमागंतो यथापदं यथास्थानं सावधानको जन: सम्पदं पुण्यरूपामुपैति । अथ पुनस्तत्र कर्तव्यकार्ये कि जीवादि स्याद्वा न वेति ईक्षणक्षमः कश्छद्मस्थो जनः स्यात् । अतो भविनां छद्मस्थानां यत्न एव शुभस्याश्रमः स्थानमस्ति ।। ८५ ।।
किं व कीदृगिति निर्णयो बृहत्संशयादिकृत कौशलं दधत् । दिक्षु चान्धतमसायते जगच्चक्षुरत्र परमागमो महत् ।। ८६ ।।
कि क्वेति । संशयाविना मिथ्याज्ञानेन कृतं सम्पादितं कौशलं सामथ्यं दधत् जगत्, दिक्षु दशसु, अन्धं तमोऽन्धतमोऽन्धतमसं तद्वदाचरतीति अन्धतमसायते सन्तमसाच्छ भवति । अतस्तस्मं पुनः किं क्व कीदृगिति निर्णयो बृहत् कर्तुमशक्यः । अतोऽत्र परमागम एव महच्चक्षुरस्ति, नान्यत् किञ्चिदिति भावः ॥ ८६ ॥
सर्वत्र पाप हो पापकी आशंका है । अन्यथा पापका अवसर तो सर्वत्र ही संभव रहता है ॥ ८४ ॥
अन्वय : आगमोक्त पथतः यथापदं सावधानकः सम्पदम् उपैति । अथ तत्र किम् इति ईक्षणक्षमः कः । ( अतः ) भविनां यत्न एव शुभाश्रमः ।
अर्थ : जैसा आगममें बताया गया है, तदनुसार यथावसर सावधानतापूर्वक काम करनेवाला पुरुष पुण्य-संपत्ति प्राप्त करता है । पुनः उस कर्तव्य कार्य में क्या जीवादि हैं या नहीं, इस बातको छद्मस्थ संसारी आत्मा क्या जान सकता है ? उसके लिए तो यत्नाचार ही कल्याणका स्थान है । उसीके द्वारा वह अशभसे बचकर शुभकर्ता होता है ॥ ८५ ॥
अन्वय : संशयादिकृत कौशलं दधत् जगत् दिक्षु अन्धतमसायते । क्व किं कीदृक् इति निर्णयः बृहत् । ( अतः तस्मै ) अत्र परमागमः ( एव ) महत् चक्षुः ।
अर्थ : संशयादि- मिथ्याज्ञानकृत सामर्थ्यशाली यह जगत् दसों दिशाओं में गाढ अन्धकाराच्छन्न है । अत: कहाँ कौन-सी चीज कैसी है, इसका निर्णय करना सर्वसाधारण के लिए बहुत अशक्य है । इसलिए यहां परमागम ही महान्
१३
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
