________________
९८ .
अनेकान्तजयपताकान च यथाप्रतिभासभेदं तद्विजातीयेषु मृत्पिण्डादिविजातीयेषु । केष्कि त्याह- उदकदहनपवनादिषु भेदेषु,तथाप्रतिभासभेदमेव शिवकादिषु कुत इत्याह- मृदन्वयानुभवात् कारणात् । न चास्य स्वसंवेद्यस्यापि संवेदनस्यापह्नवोऽपलापः, कर्तु युज्यते, प्रतीतिविरोधात् । न चेत्यादि। न च निराकारमेवैकान्तेन,स्वसंवेदनम् । कुत इत्याह- अर्थान्तरस्येव अविषयाभिमतस्य, ततः संवेदनात् । किमित्याह-विवक्षितार्थी परिच्छेदात् । एतद्भावनायाह- न हीत्यादि । न यस्मादर्थाकारा नुभवव्यतिरेकेणाऽपरोऽन्योऽर्थपरिच्छेद इति, अतिप्रसङ्गात्, अति प्रसङ्गश्च तदाकारताऽभावे तद्वदपरपरिच्छेदेन । दोषान्तरमाह-सर्वस्य सेवेदनस्येति प्रक्रमः, सर्वार्थपरिच्छेत्तृत्वापत्तेश्च परिच्छेद्यवदपरिच्छे द्याकारशून्यत्वाविशेषादिति हृदयम् ।।
प्रदीपवत्प्रतिनियतार्थप्रकाशकस्वभावत्वात् तस्यायमदोषइति चेत् । न, तद्धांतिक्रमात् , तदवगुण्ठितपदार्थस्यापरेणाम तीतेः, तथानुभवाभावात् , तस्यापि च ज्ञानत्वेनोक्तदोषानतिवृत्तेः। प्रकाशकं ग्राहकमेवेति चेत् । अतदाकारं कथं तद्ग्राहकमिति वाच्यम् । किमत्रोच्यते ? तस्यार्थीकारतानुपपत्तेः, अर्थात् तस्य व्यतिरिक्ततरविकल्पायोगेन तत्रासम्भवात्-व्यतिरिक्तत्वे, ना सावर्थस्य, सङ्गानुपपत्तेः; अव्यतिरिक्तत्वे तु न संवेदने, अर्थाः त्मकत्वात् , अर्थतुल्याकारताया अप्यमूर्तस्योपरञ्जकयोगाभावें नाभावादिति । यत्किश्चिदेतत् , अभिप्रायापरिज्ञानात् , संवेदना थग्रहणपरिणामस्याकारताभ्युपगमात् , तथा चोक्तदोषानुप. पत्तेः, तस्यैव तथारूपत्वादिति । उक्तं च वादिमुख्येन-"न विषयग्रहणपरिणामादृतेऽपरः संवेदने विषयप्रतिभासो युज्यते युक्त्ययोगात्" इति ॥
पराभिप्रायमाह- प्रदीपवदित्यादिना। प्रदीपवदिति दृष्टान्तः प्रतिनियतार्थप्रकाशकस्वभावत्वात् कारणात् , तस्य संवेदनस्य , अय मनन्तरोदितो दोषः, अदोष इति चेत् । एतदाशङ्क्याह- नेत्यावि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org