________________
अनेकान्तजयपताका
जन्योत्पादः, तस्यापि हेतुर्न युज्यत एवेति, स हि सत्स्वभावजन्यजनकः, असत्वभावजन्यजनकः, उभयस्वभावजन्यजनकः, अनुभय'स्वभावजन्यजनको वा भवेत् ? सर्वथापि दोष:-यदि सत्स्वभावं जन्यं, कथं तज्जनकः ? । अथाऽसत्स्वभावमेव तत् , तथापि कथं तज्जनकः ?। उभयस्वभावत्वे विरोधः । अनुभयस्वभावत्वे अवस्तुता; इत्युत्पादहेत्वभाव इति भावनीयम् । दोषान्तरमाह- न चायमित्यादि । न चायं भवनक्रियाप्रतिषेधो ज्यायान् शोभनः । कुत इत्याह-विकल्पानुपपत्तेः कारणात् । एनामेवाह-स हीत्यादिना । स यस्माद्, भवनक्रियाप्रतिषेधः, भवनस्वभावस्य सतः, अभवनस्वभावस्य वा क्रियेत ? कि*श्चातः ? उभयथाऽपि दोष इत्याह-न तावद् भवनस्वभावस्य भवनक्रियाप्रतिषेधः । कुत इत्याह- अशक्यत्वात् , भवनस्वभावस्य तत्त्वं निषेद्धुमशक्यमिति । अत एवाह- अन्यथा भवनस्वभावत्वविरोधात न तक्रियानिषेध इति । अभवनस्वभावभवनक्रियाप्रतिषेधे त्वभ्युपगम्यमाने, प्रयासवैयर्थ्य यतो नाभवनस्वभावं भवनमिति । तथा भवनापत्तिर्वेति-अभवनस्वभावभवनक्रियाप्रतिषेधे बलाद् भवनापत्तिः। एवं च तदेव न भवतीति वाङ्मात्रमेतत् उक्तवदभवनायोगात् । तथा शब्दार्थानुपपत्तेश्च तदेव न भवतीत्यत्र । एनामेव दर्शयतितथाहीत्यादिना । तथाहीति पूर्ववत् , तदेवेति भवनस्वभावं परामृश्य वस्तु, न भवतीत्यभिधतः सतः, शब्दार्थविरोधः प्रकट एव, यदा न भवति तत् न तदा भवनस्वभावं सद् न भवति, इत्येवम्, चेत् मन्यसे । एतदाशङ्कयाह- अभवनस्वभावं तर्हि न भवतीति एवम् , तदेवेति न शोभन उपन्यासः, तदेवेत्यनेन भवनस्वभावस्याऽभिधा: नात् । तद् भवनं, क्षणभवनस्वभावमिति चेत् । एतदाशङ्कयाहकथं द्वितीयक्षणे न भवति तस्यापि क्षणत्वादित्यभिप्रायः । एकक्षणस्थितिस्वभावमिति चेत्। एतदाशङ्कयाह- न सावपि नैकः । किन्तर्हि, एक एव । तदेकक्षणभवनस्वभावं तस्मिन्नेवैकस्मिन् क्षणे भवनं स्वभावो यस्य तत् तथा, इत्येवं, चेद् मन्यसे । एतदाशङ्कयाह-नासौ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org