________________
अनेकान्तजयपताका
तस्य व्यापाराभावासिद्धः, यथावस्थितार्थप्रकाशनस्वभावत्वात् , तासां च तथाऽवस्थितत्वात् । अन्यथा तद्ग्रहणायोगात् । एवं चाव्यापारेऽपि परिच्छेदे रूपप्रवृत्तेऽपि रसावसायोऽशक्यपरिहारः संपद्यतेत्येतदुक्तिमात्रम् , अभिमतविषये व्यापारस्य दर्शितत्वात् । न चैवमनभिमते रसादावसौ, तस्य तत्प्रकाशखभावत्वासिद्धेः, इति न तत्र रसावसायापत्तिरेव, कुतोऽस्याशक्यपरिहारता? इति । अतो भावमात्रस्यैवाभावत्वानुपपत्तेः, लोकानुभवयुक्तिविरोधात् , अन्यविवेकविशिष्टतायाश्च परपक्षे. ऽयोगात् , तुच्छत्वेन तस्य तेन संबन्धानुपपत्तेः, तादात्म्यतदुत्पत्त्यभावात् , विवेकस्य वस्तुताशक्त, अप्रतिबद्धस्य च विशेषणत्वायोगात् , अतिप्रसङ्गात् , उभयरूपमेव तदिति प्रतिपत्तव्यम् , अन्यथा तदनुपपत्तेरिति ॥
ततश्चेत्यादि । ततश्चैवं च सति, प्रत्यक्षं प्रमाणं पदार्थमात्रा स्वेव लब्धप्रतिष्ठं तासामेवावगमो युक्तस्तत्र व्यापारसंभवादित्यत्रा ऽविसंवाद एव वस्तुस्थित्याऽऽवयोः, किन्तु यथावस्थितानां पदार्थमात्रा णाम् , अवगमे कथमेकरूपताऽवगमस्योभयरूपत्वात् तासाम्, इदि चिन्तनीयमेतत् । पराभिप्रायमाह- अभावे व्यापाराभावादिदि चेत्, एकस्वरूपलाऽवगमस्य । इत्येतदाशङ्क्याह- नेत्यादि । न नैत देवम् , भावानुविद्धत्वेन हेतुना, तस्याऽभावस्य, व्यापाराभावासिद्धेस्त त्रावगमस्येति । असिद्धिमेवाह-तथावस्थितार्थप्रकाशनस्वभावत्वा अवगमस्येति प्रक्रमः, तासां च पदार्थमात्राणां, तथोभयरूपतयाऽवं स्थितत्वात् । इत्थञ्चैतदङ्गीकर्तव्यमित्याह-अन्यथा उभयरूपतानभ्यु पगमे, तद्ग्रहणायोगात् पदार्थमात्राणां ग्रहणायोगात्, भावमात्रतये। भावः । एवं च सति अव्यापारेऽपि परिच्छेदे रूपप्रवृत्तेऽपि रसावसायों ऽशक्यपरिहारः संपद्यतेत्येतत् पूर्वपक्षोदितम् , उक्तिमात्रं निरर्थकम्। कुन इत्याह- अभिमतविषये अभावाख्ये, व्यापारस्यावगमसंबन्धिना दर्शितत्वात् । न चैवमित्यादि । न चैवमभाववत्, अनभिमते रसाई
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org