Anekantajaypataka Swopagnya Tika

SR No.: 002732
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: ZZZ Unknown
Total Pages: 288
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 13 MB

Page 59

स्वोपज्ञटीकासहिता ।
निमित्तं तेनैवापरस्येति तद्वत् तदितरस्यापि तत्त्वम्, तत्तत्त्वान्यथाऽयोगात्, तदुभयनिमित्तत्वैकभावत्वे चित्रतया तद्भेदसिद्धेः, इति भावाभावात्मकवस्तुप्रभवमेव तद्विकल्पद्वयम्, पारम्पर्येण तन्निमित्तत्वात्, अतोऽत्यन्तसूक्ष्मधियः किं नास्थामनोरथं पूरयतीति वाच्यम् ॥
?
न चेत्यादि । न चासाधारणादिहेतुतया असाधारण उपादानहेतुः साधारणस्त्वितर इत्येवंभूतया, तत्सिद्धिरुपादानेतरहेत्वोर्भेदसिद्धिः । कुत इत्याह- आद्यस्य असाधारणस्य हेतोः, असंभवात् । कथमसंभव इत्याह- एकस्यैवेत्यादि । एकस्यैव वस्तुनः, अनेककार्यकृत्त्वात् अनेककार्यकरणशीलत्वात् । एतदेवाह - सर्वबुद्धैः सर्वज्ञैः, ज्ञतेरेकस्य । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यमित्याह — अन्यथेत्यादि । अन्यथैवमनभ्युपगमे, तदतत्त्वप्रसङ्गस्तेषां बुद्धानामबुद्धत्वप्रसङ्गः, तदेकापरिज्ञाने तत्सत्वाभावादित्यर्थः । प्रकृतमेवाधिकृत्याह- स्वभावेत्यादि । स्वभावभेदमन्तरेण चाऽधिकृतसामर्थ्यस्याऽप्युपन्यस्तविकल्पद्वयनिमितस्य तदुभयनिमित्तत्वानुपपत्तेः तच्च तद् उभयं च तदुभयं प्रक्रान्तविकल्पोभयं तत्कारणत्वानुपपत्तेः कारणात् । किमित्याह - तदेकत्वापत्तिः तस्य प्रक्रान्तविकल्पोभयस्यैकत्वापत्तिः । एतदेव भावयतितथाहीत्यादिना । तथाहीत्युपप्रदर्शने, येन स्वभावेन तदधिकृतसामर्थ्यम्, एकस्य निमित्तं प्रक्रमात् विकल्पस्य, तेनैव स्वभावेन, अपरस्य विकल्पस्य इत्येवम्, तद्वदेकविकल्पवत्, तदितरस्याऽप्यपर विकल्पस्यापि, तत्त्वमेक विकल्पत्वम् । कुत इत्याह- तत्तत्त्वान्यथायोगात् तस्याधिकृतसामर्थ्य स्वभावस्य तत्त्वं येनैव तेनैवेत्यनेन प्रकारेणैकत्वं ततत्त्वं तदन्यथायोगात्, न हि तदेवाऽकुर्वतस्तत्तत्त्वमिति भावनीयम् । दुभयनिमित्तत्वैकस्वभावत्वेऽस्याऽदोष इति विभ्रमव्यपोहायाहदुभयेत्यादि । तदुभयनिमित्तत्वमंधिकृत विकल्पोभयनिमित्तत्वमेको भावः स्वभावो यस्याधिकृतसामर्थ्यस्य तत्तदुभयनिमित्तत्वभावं तद्भावस्तस्मिन् सति, चित्रतया कारणेन, न ह्यनेकगर्भमेकम
"
६७