________________
५८
अनेकान्तजयपताका
रेकादेकस्वभाववस्त्वव्यतिरेकात् , तद्भेदे च व्यावृत्तिभेदे च, सद्भेदोपपत्तेावृत्तवस्तुभेदोपपत्तेः, एवं चाभिधानभेदतोऽभिधानभेदेन व्यावत्तिलक्षणेन, धर्मसिद्धिप्रसङ्गाद् व्यावृत्तीनामेव धर्मत्वेन तथा वस्तूनां भेदभावेन; न चैतदिष्यत इति, अन्यतरस्याप्यभाव एवेति तदसत्त्वापत्तिरेवेति व्याख्यातमेतत् । एतेनेत्यादि । एतेनानन्तरोदितेन विरोधपरि. हारेण, अथ येनाऽप्याकारेण भेदस्तेनापि भेदश्चाभेदश्चेत्याद्यपि पूर्वपक्षवचनं, निराकृतमेव । कुत इत्याह- अन्योन्यव्याप्तितो जात्यन्तरात्मकत्वेन भेदाभेदपक्षे तदसंभवात् तस्य अथ येनाप्याकारणेत्यादेविकल्पजातस्य, असंभवात् । उपपत्तिमाह- केवलाकारानुपपत्तेः अनन्तरोदितभेदाभेदपक्षे । इतरानुविद्धस्य च भेदाकारानुविद्धस्य चाभेदाकारस्य, प्रश्नानहत्वात् कैवल्याभावेन नरसिंहे सिंहप्रश्नतुल्यत्वादिति ।। . यच्चोक्तम्-किं च भेदाभेदमभ्युपगच्छताऽवश्यमेवेदमङ्गीकर्तव्यम्-इह धर्मधार्मिणोधर्मधर्मितया भेदः, स्वभावतः पुनरभेदइत्यादि। तदप्येकधर्मिप्रतिबद्धत्वेऽपि धर्माणां मिथो भेदाद् धर्मधर्मिभावेन भेदः, मिथो भेदेऽपि चाशेषधर्माणां धर्मिणा व्याप्तेविशिष्टान्योन्यानुवेधतोऽभेद इत्यादिना प्रत्युक्तम् , प्रकारान्तरेण भेदाभेदसिद्धः। तथा चोक्तम्"नाभेदो भेदरहितो भेदो वाऽभेदवर्जितः । केवलोऽस्ति, यतस्तेन कुतस्तत्र विकल्पनम् ? ॥१॥ . येनाकारेण भेदः किं तेनासावेव, किं द्वयम् ? । असत्त्वात् केवलस्येह सतश्च कथितत्वतः ॥ २॥ यतश्च तत्प्रमाणेन गम्यते [भयात्मकम् । अतोऽपि जातिमात्रं तदनवस्थादिदूषणम् ॥३॥ एवं छुभयदोषादिदोषा अपि न दूषणम् । सम्यग्जात्यन्तरत्वेन भेदाभेदप्रसिद्धितः ॥४॥ तेनानेकान्तवादोऽयमज्ञैः समुकल्पितः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
