________________
स्वोपज्ञटीकासहिता। "अपरस्त्वाह-सदसद्रूपं वस्त्वित्यत्रासत्पक्षे प्रसज्यप्रतिषेधो वा स्यात्, पर्युदासो वा; किश्चातः, उभयथापि दोषः। तथाहि-यदि सन्न भवतीत्यसत् सन्नित्तिमात्रं निरुपाख्यमसत्, ततश्च तस्य प्रमाणगोचरातीतत्वाद् वस्तुधर्मत्वानुपपत्तिः, अभ्युपगमे वा वस्तुन एव निरुपाख्यत्वप्रसङ्गः । तथाहि-न निरुपाख्यस्वभावं सोपाख्यं भवितुमर्हति । अथ सतोऽन्यदसत् सदन्तरमेवासदिति, एवमपि तस्य सदात्मकत्वादेव सदसद्रूपत्वानुपपत्तिः । तथाहि- न सत् सदन्तरात्मकमिति सचेतसोवक्तुं युज्यत इति । एतदप्ययुक्तम् , भगवदहन्मतापरिज्ञानात् । भगवदहन्मतं हि वस्त्वेव सदसद्रूपतयोभयात्मकं, न सत्त्वाननुबिडमसत्त्वं नाम तत्र, यदपेक्षयैतदुभयरूपमिति । उक्तं च
विसरूपेन-स्वपरसत्त्वव्युदासोपादानापाद्यं हि वस्तुनो वस्तुस्वस् , अतो यद्यपि सन्न भवतीत्यसत्, तथापि परद्रव्यादिरूपेण सतः प्रतिषेधात् तस्य च तत्रासत्त्वात् तत्स्वरूपसत्वानुवेधात् न निरुपाख्यमेव तत् । इति प्रसज्यप्रतिषेधपक्षोदिनदोषाभावः" ॥
अपरस्त्वाह-सदसद्रूपं वस्त्वित्यत्रासत्पक्षे प्रसज्यप्रतिषेधो वा स्यात् सद् न भवतीत्यसत्, पर्युदासो वा सतोऽन्यदसदिति, किंचातइत्याह-- उभयथापि दोषः । कथमित्याह-- तथाहीत्यादि । तथाहि- यदि सद् न भवतीत्यसत् , किमुक्तं भवति-सन्निवृत्तिमात्रं निरूपाख्यमसत् प्रसज्यप्रतिषेधरूपम् । ततः किमित्याह- ततश्च तस्य असतः, प्रमाणगोचरातीतत्वात् कारणात् , वस्तुधर्मत्वानुपपत्तिः । अभ्युपगमे वाऽसतो वस्तुधर्मत्वस्य । किमित्याह-- वस्तुन एव निरुपाख्यत्वप्रसङ्गः । तथाहि-न निरुपाख्यस्वभावं न तुच्छधर्मकं, सोपाख्यं भवितुमर्हति अतुच्छं भवितुमर्हति । द्वितीयं विकल्पमधिकृस्याह-अथेत्यादि । अथ सतोऽन्यदसत् सदन्तरमेवासत् पर्युदासरूपम् , इत्येवमपि तस्यासतः, सदात्मकत्वादेव कारणात् , सदसद्रूपत्वानुपपत्ति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org