________________
स्वोपज्ञटीकासहिता। युक्त्या न युज्यते स्थैर्य कया वैकस्वभावतः। नानाकार्यसमुत्पादः स्वात्मना चिन्त्यतामिदम् १ ॥१२॥ यथाऽनेकस्वभावं तत् सर्वेषां सर्वदार्शनाम् । करोत्यनेकं विज्ञानामिदमित्थं कथं न ते १ ॥ १३ ॥ खरूपमेव सर्वेषां सर्वज्ञानां तथाविधम् । विज्ञानं न तु तत्तेन तत्त्वतः क्रियते यतः ॥ १४ ॥ अतीतादेरसवेन न स्याद् ग्रहणमन्यथा । तस्यापि ज्ञानकर्तृत्वेऽतीतत्वादिविरोधतः" ॥ १५ ॥
अत्राह-स्वोभाव इत्यादि । खोभावः स्वभाव इत्यन्वर्थयोगात्, पार्थिवद्रव्यस्यैवात्मीया सत्ता अबाद्यसत्त्वं वर्त्तते, न धर्मान्तरमित्येवं,
सोडा पार्षिवद्रज्यसत्त्वस्येति चेत् । एतदाशङ्कयाह- नेत्या
तदेवं, ततः पार्थिवद्रव्यात् सदेकान्तैकस्वभावात् , सदसत्प्रत्ययासिद्धेः सञ्चाऽसच्च सदसती तयोः प्रत्ययौ तदसिद्धेः। कथमित्याहव्यनिमित्ताभावात् द्वयोः सदसत्प्रत्यययोनिमित्ताभावात् , पार्थिवअव्ये सदेकान्तैकस्वभावतयैवेति प्रक्रमः । नैवातो यथोदितं प्रत्ययद्वयमित्याशङ्कापोहायाह- अस्य चानुभवसिद्धत्वात् । अस्य च सदसत्प्रत्ययद्वयस्य, अनुभवसिद्धत्वात् पार्थिवद्रव्ये हि तद्रूपतया सदनुभवः, अबादिरूपतया चासदनुभवः प्रतिसत्त्वं प्रतिष्ठितः । विकल्परूपोऽयमयुगपञ्चेत्यादौ तु स्वयमेव वक्ष्यत्युपरिष्टाद् निर्विकल्पकविचारे।अत्राह- तदेवेत्यादि । तदेव प्रक्रमात् पार्थिवद्रव्यं पार्थिवद्रव्यसत्त्वं वा, तदितरविविक्तताविशिष्टं तदितरे अबादयः अबादिसत्त्वं वा वद्विविक्तताविशिष्टं तद्रहितताविशिष्टं, सद्भवति । किमित्याहसदसत्पत्ययनिमित्तं तत्त्वत एकरूपमेवेत्यभिप्रायः, इत्येवं, चेन्मन्यसे। एतदाशङ्कथाह-नेत्यादि । न नैतदेवम् । कुत इत्याह-विचाराक्षमत्वात् । कथमित्याह- तदितरेत्यादि । तदितरविविक्ततायाइक्तलक्षणायाः, तदव्यतिरेकेण पार्थिवद्रव्यसत्त्वांव्यतिरेकेण हेतुना, प्रस्तुतः परमार्थतः, तन्मात्रत्वात् पार्थिवद्रव्यसत्त्वमात्रत्वात् । ततः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org