Anekantajaypataka Swopagnya Tika

SR No.: 002732
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: ZZZ Unknown
Total Pages: 288
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 13 MB

Page 287

स्वोपज्ञटीकासहिता 1
२९५
न चेत्यादि न च तत्रैकस्वभावे वस्तुनि, पारम्पर्येण प्रबन्धवृत्त्या, तत्तत्कार्यसाधनशक्तिनिश्चयः- तत्तत्कार्यमुत्तरोत्तरक्षणरूपम्, तस्य साधनशक्तयः पारम्पर्येण तत्कार्यसाधनशक्तयः, तासु निश्चयो नैव । कुत इत्याह- तथाऽप्रतीतेः । अस्ति च तत्र पारम्पर्येण तत्तत्कार्यसाधनशक्तिनिश्चयः । कस्येत्याह- तत्कायैग्रहीतुः तस्यैकस्वभावत्वाभिमतस्य वस्तुन: पुरुषदान-हिंसादिविर तिचेतनादेः, कात्स्यै संपूर्णत्वम् तस्य प्रहीता परिच्छेत्ता, तस्य तत्काय प्रहीतुर्योगिनः, तथाऽनागतव्याकरणप्रामाण्यात् । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यमित्याहइतरथा योग्य योगिनोस्तत्र वस्तुनि विशेषाभावप्रसङ्गात्, 'परिज्ञानं प्रति' इति सामर्थ्यम्, तथा च दृष्टे-ष्ट्रविरोधः । इति - एवम्, न ह्यर्थसंनिधिरित्येवायेोगिनां सर्वाकारमेव तदवगमो वस्त्ववगम इति कृतं प्रसङ्गेनेति महानिगमनम् । तथा चोक्तमित्यादिना ज्ञापकमाह - वस्तुनः दध्यादेः, अनेकरूपस्य सद्द्रव्यत्वादिधर्मापेक्षया, नेन्द्रियाच्चक्षुरादेः, सर्वथा गतिः सर्वधर्मात्मत्वेन परिच्छित्तिः । कुत इत्याह- चित्रावरणयोगेन हेतुना, प्रमातुः पुरुषस्य; किन्तु देशतो देशेनेन्द्रियाद् गतिः ॥ १ ॥ एवं चेत्यादि एवं च सति, विप्रकृष्टस्य दूरस्थस्य प्रमातुः संनिकृष्टस्य चासन्नस्य च एकदैकस्मिन् काले, उष्ट्रादौ विषये, आदिशब्दाद् दधिपरिग्रहः, बुद्धिभेदेन सदौष्ट्यादिरूपेण हेतुना; किमित्याह- अनेकरूपत्वसंस्थितिः सदौष्ट्र्यादिधर्मापेक्षया ॥ २ ॥ एवमनेकरूपे वस्तुनि किमित्याह - 'अप्रधानीकृतौष्ट्र्यादिविशेषं प्रतिपद्यते; विप्रकृष्टः पुमान् सत्त्वम्, वस्त्रादौ रक्ततादिवत्, इति निगदसिद्धमेव ॥ ३ ॥ संनिकृष्टोऽपि चौष्ट्यादि तूर्ण शीघ्रं, सत्त्वोपसर्जनं रक्तादाविव वस्त्रादि विशिष्टं पटादिवत्, तत्रिवीर्यतः प्रतिपद्यत इति ॥ ४ ॥ अप्रधानं च यत् प्रोक्तमुष्ट्रत्वाद्यत्राधिकारे, तत् तथा प्रतिपत्तारमाश्रित्यो तलक्षणम्, न तु तत्त्वव्यपेक्षया ॥ ५ ॥ किमिति ?, अत आह— अन्योन्यव्याप्तिरूपेण हेतुना, द्वयोः सदौष्ट्याद्योः, तद्भावसिद्धितः सदुष्ट्रभावसिद्धेः,
"
"