________________
२२६
अनेकान्तजयपताका
थापि दोष:, तथा चाह - न तावत् साधारणरूपभावः तत्तुल्यरूपता । कुत इत्याह- चेतनाचेतनत्वेन हेतुना तद्वैलक्षण्यसिद्धेःतयोरविकल्पक-बहिःस्थयोर्वैलक्षण्यसिद्धेः । दोषान्तरमाह- सामान्यवेदनेन हेतुना साधारणरूपभावतः तदप्रामाण्यप्रसङ्गाच्च - अविकल्पकस्याप्रामाण्यप्रसङ्गाच्च न तत्साधारणरूपभावस्तत्तुल्यरूपतेति । तत्तद्ग्रहणस्वभावतातदङ्गीकरणे च- तस्याविकल्पकस्य तदूग्रहणस्वभावता बहिःस्थग्रहणस्वभावता तस्यास्तदङ्गीकरणं तत्तुल्यरूपताङ्गीकरणमिति विग्रह:, तस्मिन् । किम् ? इत्याह- विकल्पज्ञानेsपि तुल्यः परिहारः तत्तद्बहिःस्थ तुल्यरूपमित्ययम् । कुतः ? इत्याह- तस्यापि विकल्पज्ञानस्य तद्ग्रहणस्वभावताभ्युपगमाद् बहिःस्थग्रहणस्वभावताभ्युपगमात् । तथाविधेत्यादि तथाविधप्राह्याभावाद् विकल्पज्ञानग्राह्याभावादस्य विकल्पज्ञानस्य कुतस्तद्ग्रहणस्वभावता बहिःस्थग्रहणस्वभावतेति चेत् । एतदाशङ्कयाह- न, तथाविधग्राह्याभावे विकल्पज्ञानग्राह्याभावे प्रमाणाभावात् । अभावश्च प्रत्यक्षस्य तावत् स्वलक्षणविषयत्वेन हेतुना तत्र तथाविधमान ह्याभावेऽप्रवृत्तेः, अनुमानस्याप्यनुपलब्धिरूपस्योपलब्धिलक्षणप्राप्तार्थ: विषयत्वात् । ततः किम् ? इत्याह- तस्य तथाविधग्राह्यस्य तदभावा भ्युपगमादुपलब्धिलक्षणप्राप्तार्थविषयत्वाभावाभ्युपगमात् । वनायैवाह - न हि साधारणं रूपं विकल्पप्राह्यमुपलब्धिलक्षणप्राप्तमिष्यते भवद्भिः । कुत इत्याह- तदवस्तुत्वप्रतिज्ञानात् तस्य साधा रणरूपस्यावस्तुत्वप्रतिज्ञानात्, अनीदृशानुपलब्धेश्चानुपलब्धिलक्षणप्रा सानुपलब्धेश्च । किमित्याह- अभावनिश्चायकत्वानुपपत्तेः तथा भ्युपगमात् । एतेनेत्यादि एतेनानन्तरोदितेन तथाविधग्राह्याभावे प्रम णाभावेन । किमित्याह- तद्बाधकप्रमाणप्रवृत्तिः प्रत्युक्ता तस्मि स्तथाविधप्राह्ये बाधकप्रमाणवृत्तिर्निराकृता । कुत इत्याह- उक्तव यथोक्तं तथा प्रत्यक्षादेः प्रत्यक्षानुमानद्वयस्य तद्बाधकत्वायोगात् तथा विधग्राह्यबाधकत्वायोगात् । युक्त्या तदयोगस्तथाविधग्राह्यायोग
एतद्भान
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org