________________
२०२
अनेकान्तजयपताका
दोषापादनमनन्तरोदितमयुक्तमिति चेत् । एतदाशङ्कयाह-न, नैतद् एवम् , तदवस्तुत्वेन तस्याः कल्पनायाः अवस्तुत्वेन हेतुना। किमित्याहविकल्पधियः कल्पनाबुद्धः अभावप्रसङ्गात्, प्रसङ्गश्च स्वसंविन्मार त्रस्य एव भावात्, सर्वत्र "इयमेव कल्पना उपरक्ता विकल्पधीः" इत्य: पि असद् । इति आवदेयन्नाह- असत्याः कल्पनायाः अवस्तुत्वेन । किमित्याह-उपरागाऽयोगात् स्वसंविदेव क्लिष्टा विकल्पधीः, इत्यपि अयुक्तिमद् । इत्याह- क्लिष्टतासिद्धरिति स्वसंविनात्रत्वेन, अत: स्थितमेतद् न च एतद् न्याय्यमिति ।।
किञ्च, एकान्तवादिनः सर्वथा कल्पनाऽपोढत्वे कल्पनाऽपोन ढकल्पनातोऽपि अपोढत्वात् कल्पनाऽपोढत्वलक्षणायोगः । प्रत्यक्षसामान्य लक्षणविषय इति चेत् । न, तस्य ततो व्यति रिक्तरविकल्पायोगात्, व्यतिरिक्तत्वे न तदध्यक्षलक्षणम् । अव्यतिरिक्तत्वे तु उक्तवल्लक्षणायोगः । निरूपणाऽनुस्मरणविक ल्पाभ्यामविकल्पकं स्वभावविकल्पेन तु सविकल्पकमिति चेत् । न, विरोधात् , अन्यथा अनेकान्तापत्तेः खाभ्युपगमपरित्यागा दिति ॥ • दूषणान्तरमाह-किश्चेत्यादिना। किञ्च, एकान्तवादिनो वादिन एकान्तेन कल्पनापोढमेतत्, ततश्च सर्वथा कल्पनापोढत्वे सति किमित्याह- कल्पनापोढकल्पनातोऽपि अपोढत्वात् कारणात् , कल्प नापोढत्वलक्षणाऽयोगः, तत्र तद्योग्यताऽभावादिति । प्रत्यक्षसामान्यम् अप्रत्यक्षव्यावृत्तिरूपम् , लक्षणविषय इति चेत् तत्र तद्योगता झवि भावः । एतदाशङ्कथाह- न, तस्य प्रत्यक्षसामान्यस्य, ततः प्रत्यक्षात किमित्याह- व्यतिरिक्ततरविकल्पाभ्यामयोगात् । आह के व्यतिरिक्तत्वे प्रत्यक्षात् तत्सामान्यस्य, न तदध्यक्षलक्षणं तव्या रिक्ततत्सामान्यलक्षणत्वात् , अव्यतिरिक्तत्वे तु प्रत्यक्षात् तत्सा न्यस्य, उक्तवद् यथोक्तं तथा । किमित्याह- लक्षणाऽयोगः तद्योग्यताऽभावाद् इति । अत्राह-निरूपणाऽनुस्मरणविकल्पाभ्या
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org