Page Text
________________
खोपज्ञटीकासहिता। आह- यदि एवम् , कथं तर्हि अनुमानविकल्पो न अनन्तरं दर्श नस्य इति प्रक्रमः ? । एतदाशङ्कयाह- सन्न्यायतः तत्त्वनीत्या, अक्षज्ञानेन अबिकल्पेन, तद्विषयाऽनधिगतेः अनुमान-विकल्पविषयाऽनधिगतेः, कथं कस्यचिद् अधिगतिः, कस्यचिद् न इत्येतदपि युक्तिमादति ?। एसदाशङ्कयाह- वस्तुनोऽनेकधर्मत्वात् एतदपि युगप देव प्रायशः । इत्याह- क्षयोपशमवैचित्र्याद् इत्येतद् उक्तप्रायम् । प्रायेण उक्तम् , अतो न निर्विकल्पकमेव प्रत्यक्षमिति निगमनम् ॥
लक्षणायोगाच्च, "प्रत्यक्षं कल्पनापोहमभ्रान्तम्" इति लक्षणम न चैतद् न्याय्यं परनीत्याऽनेकदोषापत्तेः, कल्पनापोहत्वस्य अव्यापकत्वात् , कल्पनायामपि स्वसंविदःप्रत्यक्षत्वाभ्युपगमात. तस्याश्च तदव्यतिरिक्तत्वात् , व्यतिरिक्तत्वेऽधिकृतविशेषणायोगात् तत्त्वतो व्यवच्छेद्यानुपपत्तेः अवस्तुत्वात् कल्पनायाः । खसंविदा तत्त्वेतरविकल्पाभ्यां दोषापादनमयुक्तमिति चेत् । न, तदवस्तुतत्त्वेन विकल्पधियोऽभावप्रसङ्गात् स्वसंविन्मात्रस्यैव भावात् असत्योपरागायोगात् क्लिष्टतासिद्धेरिति ॥ ...
तथा लक्षणाऽयोगाच्च न निर्विकल्पकमेव प्रत्यक्षमिति । लक्षणाऽयोगमाह- "प्रत्यक्ष कल्पनापोढमभ्रान्तम्" इति लक्षणं परकीयम् , न च एतद् न्याय्यम् । कुत इत्याह- परनीत्या अनेकदोषापत्तेः भस्य लक्षणस्य, आपत्तिश्च कल्पनापोढत्वस्य लक्षणत्वेन उपन्यस्तस्य भव्यापकत्वात, अव्यापकत्वं च कल्पनायामपि स्वसंविदः परेण त्यक्षत्वाऽभ्युपगमात्, कल्पनाऽपि स्वसंवित्ताऽधिष्ठानार्थे विकल्पनाद् ति । तस्याश्च कल्पनायाः, तव्यतिरिक्तत्वात् स्वसंविदऽव्यतिक्तत्वात् । इत्थं चैतद् अङ्गीकर्तव्यमित्याह- व्यतिरिक्तत्वे कल्पयाः, स्वसंविदोऽभ्युपगम्यमाने । किमित्याह- अधिकृतविशेषणाऽगात अयोगश्च तत्त्वतः परमार्थेन, व्यवच्छेद्याऽनुपपत्तेः सर्वस्या स्वसंविदः कल्पनापोढत्वात् । अत्राह- अवस्तुत्वात् कल्पनायाः संविदा सह तत्त्वेतरविकल्पाभ्यां तत्त्वाऽन्यत्वविकल्पाभ्यामित्यर्थः,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002732 |
| Book Title | Anekantajaypataka Swopagnya Tika |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 288 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 13 MB |