________________
स्वोपज्ञटीकासहिता।
१८९
इत्थमेव इदमिति चेत् तत्त्वेनैव ग्रहणमित्यर्थः । एतदाशङ्क्याहकथं व्यवधानसंभवः ?, नहि तस्य व्यवधानजनकत्वमित्यर्थः । ततः शुक्तिकाज्ञानाद् इन्द्रियजात् , तनिश्चयाऽनुत्पत्तेः शुक्तिकानिश्चयाअनुत्पत्तेः, व्यवधानसंभव इति चेत् । एतदाशङ्क्याह- सैव तावद् निश्चयाऽनुत्पत्तिः, किं केन कारणेन?,इति चिन्त्यम् ,निश्चयान्तरोत्पादाद् रजतनिश्चयोत्पादात् इति चेत्, तनिश्चयाऽनुत्पत्तिः । एतदाशङ्कयाहकथमनुभवान्तरात् शुक्तिकाऽनुभवरूपात् , निश्चयान्तरोत्पादो रजतनिश्चयोत्पादः?, तस्य शुक्तिकाऽनुभवस्य, तत्स्वभावत्वाद् रजतनिश्वयोत्पादनस्वभावत्वात् , इति चेत् 1 एतदाशङ्क्याह- अनुभवान्तरवद् रजताऽनुभववद् इत्यर्थः, न तस्य शुक्तिकाऽनुभवस्य, तत्त्वं शुक्तिकानुभवतत्त्वम् , तत्त्वे वा शुक्तिकाऽनुभवतत्त्वे वा, ततः शुक्तिकाऽनुभवात, तदुत्पादे निश्चयान्तरोत्पादे । किमित्याह- व्यवहारनियमोच्छेदः । एनमेव भावयन्नाह- एवं हीत्यादि । एवं यस्माद् , नीलानुभवजन्योऽपि तनिश्चयो नीलनिश्चयः पीताद्यनुभवस्य, तत्स्वभावतया नीलनिश्चयजननस्वभावतया, तज्जन्योऽपि पीताद्यनुभवजन्योऽपि स. म्भाव्यत एव, विजातीयशुक्तिकाऽनुभवाद् विजातीयरजतनिश्चयोपपत्तेः, एवमन्यत्राऽपि रक्तादिनिश्चये, इति एवम्, न न्यायविदः पुरुषस्य, ततो निश्चयात् , व्यवहारे प्रस्तुते, नियमतो नियमेन, प्रवृत्तियुक्ता। कुतो न युक्ता इत्याह- सर्वत्र विकल्पे, उत्थापकं प्रति आशङ्कानिवृत्तेः कारणात् , न अनिवृत्तिराशङ्काया इति प्रक्रमः । कुत इत्याह- सर्वत्र बीजाऽभावात् आशङ्काबीजाऽभावात् , किन्तु निवृत्तिरेव । प्रस्तुत. मेवाऽऽह-वैधर्मेण हेतुना, साधाऽसिद्धेः सर्वत्र । यदि नामै
तः किमित्याह- साधाच समारोप इति । अस्ति च शुक्तिका-रतियोः तद् इत्यभिप्रायः ॥ । यद्येवम्, स्थिरेतरादीनां किं साधर्म्यम् ?, क वा तेषां हणम् ?, येन अस्थिरादिषु तत्समारोपः । सदृशाऽपराऽपरो. सत्तिविप्रलम्भाद् अयमिति चेत्, किमिदं सजातीयेतरवि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org