________________
१८६
अनेकान्तजयपताका
रूपादावेव प्रवृत्तेः, न तद् रूपादि, तदा निश्चयज्ञानकाले, इति चेत् । एतदाशङ्कयाह- कथमसमारोपविषये समारोपाऽभावे पर्युदासास्मके, अस्य रूपादिनिश्चयज्ञानस्य, भावः । अयमित्यादि । अयम् । असमारोपविषयः, अस्यैव अधिकृतनिश्चयज्ञानस्य आत्मा, न तु अन्यो व्यतिरिक्तः, इति चेत् । एतदाशङ्क्याह- स्वात्मन एव ज्ञानसं बन्धिनः, तदितरविकलस्य विषयविकलस्य, तत्त्वकल्पनायां विषया त्वकल्पनायाम् , उक्तनात्या। किमित्याह- अतिप्रसङ्गः । कथमित्याह स्खलक्षणज्ञानस्याऽपि तत्त्वेन तदितरविकलत्वेन हेतुना, तद्भावाप तेरसमारोपविषयभावापत्तेः- निश्चयज्ञानत्वापत्तरित्यर्थः । ..... यच्चोक्तम्- “यत्र हि अस्य समारोपो भवति यथा स्थिरः सा त्मक इति वा, न तत्र निश्चयो भवति" एतदप्ययुक्तम्, परमार्थेन, तस्याऽस्थिरानात्मकस्यैव ग्रहणात् तत्र रूपादाविव समारोप प्रत्ययोगात् । स्यादेतद्, नहि तथा गृहीतोऽपि भावस्तथैव प्रत्यः भिज्ञायते, कचिद्भेदे व्यवधानसंभवात् यथा शुक्तेः शुक्तितो यत्र तु प्रतिपत्तुओन्तिनिमित्तं नास्ति तत्रैव अस्य दर्शनाविशेषेड़ पि स्मार्टो निश्चयो भवति, समारोप-निश्चययोर्बाध्यबाधकभावा इति । एतदप्यसत्, निरंशे तथा गृहीते कचिद् व्यवधानं कचिद् न। इत्यपन्यायत्वाद् भेदाभावेन तत्त्वत एकनिश्चयज्ञानप्रसङ्गात् , न खलु रूपे एव तदेकस्वभावनिबन्धनानि भूयांसि निश्चयज्ञानानि । • यच्चोक्तम् - अधिकृतपूर्वपक्षग्रन्थे-“यत्र हि अस्य समारोपो भी वति यथा स्थिरः सात्मक इति वा, न तत्र निश्चयो भवति" । एतदधि अयुक्तम् । कथमित्याह- परमार्थेन वस्तुस्थित्या, तस्य पदार्थस्य, जा स्थिराऽनात्मकस्यैव ग्रहणाद्, नान्यत् तस्य रूपमिति कृत्वा । तता किमित्याह- तत्र अस्थिरत्वादी, रूपादाविव समारोपप्रवृत्यऽयोगाद्र नहि रूपे रूपतया गृहीते. समारोपः । स्यादेतदित्यादि। स्यादेत नहि तथा स्वरूपेण, गृहीतोऽपि भावः पदार्थः, तथैव प्रत्यभिज्ञा यते निश्चयज्ञानेन गम्यते । कथमित्याह- कचिद् भेदे भावनि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org