________________
स्वोपज्ञटीकासहिता
१८५
तिषेधरूपः, न कचिदस्य वृत्तिस्तस्य तुच्छत्वात्, तत्त्वत इत्थमेव इदमिति चेत्, कथमतुच्छप्रतिभासं रूपादिनिश्चयज्ञानम् ?, तुच्छप्रतिभासमेव तद् इति चेत्, अनुभवविरोधः- रूपादिप्रतिभासस्य वेद्यमानत्वात्, अन्यथा तदनाकारत्वेन वेदनाऽयोगादिति । अथ पर्युदासरूपः, कथं न वस्तुस्वभावनिश्चयात्मकं तत् ?, तत्रैव प्रवृत्तेन तत् तदा इति चेत्, कथमसमारोपविषयेऽस्य भावः ?, अयमस्यैव आत्मा न त्वन्य इति चेत्, स्वात्मन एव तदितरविकलस्य तवकल्पनायामतिप्रसङ्गः - स्खलक्षणज्ञानस्याऽपि तत्त्वेन तद्भावापत्तेरिति ॥
"
एतदेव दर्शयति- यत्तावदुक्तमित्यादिना । तत्र यत्तावदुक्तम्पूर्वपक्ष ग्रन्थे “ असमारोपविषये भावाद् " इत्यत्र ग्रन्थे, समारोषाऽभावे अस्य निश्चयस्य वृत्तिरुक्ता, एतद् ऐदंपर्यम् । यदि नामैवं ततः किमित्याsse - अयं च समारोपाभावो यदि प्रसज्ज्यप्रतिषेधरूपः समारोपाऽभवनमात्रलक्षणः 1 ततः किमित्याह - न कचिद् अस्य निश्चयस्य वृत्तिः । कुत इत्याह- तस्य प्रसज्ज्यप्रतिषेधरूपस्य समारोपाऽभावस्य तुच्छत्वाद् असत्त्वादित्यर्थः तत इत्यादि । तत्त्वतः परमार्थेन, इत्थमेवेदं न कचिद् अस्य वृत्तिः इति चेत् । एतदाशङ्क्याह- कथमतुच्छप्रतिभासं रूपादि वस्त्वाऽऽकारं रूपादिनिश्चयज्ञानम् ? । तुच्छेत्यादि । तुच्छप्रतिभासमेव तद् रूपादिनिश्चयज्ञानम् इति चेत् । एतदाशङ्क्याहअनुभवविरोधः । एवं कथमित्याह - रूपादिप्रतिभासस्य रूपादिनिश्चयज्ञाने वेद्यमानत्वात्, अन्यथा एवमनभ्युपगमे, तस्य पादिनिश्चयज्ञानस्य, अनाकारत्वेन हेतुना । किमित्याह- वेदनाsमोगाद् तद् हि अनाकारं कस्य वेदनम् ? इति भावनीयम् । एवं सज्ज्यपक्षे दोषमभिधाय पक्षान्तरे दोषमभिधातुमाह- अथ पर्युसरूपः प्रस्तुतः समारोपाभावः 1 एतदाशङ्क्याह- कथं वस्तु स्वभावनिश्चयात्मकं तद् रूपादिनिश्चयज्ञानम् ?, तत्रैव
२४
Jain Education International
"
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org