Page Text
________________
स्वोपज्ञटीकासहिता।
१८३ भिमांशविषयनिश्चयभावाभावयोस्तु न तस्य किञ्चिद् इति कथं कचिद् प्रामाण्यमात्मसात्कुरुत इति ? । नैवं समारोपव्यवच्छेदार्थमपि प्रमाणान्तरप्रवृत्तिः, न्यायतः समारोपस्यैवाऽयोगात् , सजातीयेतरविविक्तैकस्वभावस्य वस्तुन इन्द्रियज्ञाने प्रतिभासनात् , रूपादिनिश्चयज्ञानवत् तन्निबन्धननिश्चयज्ञानानां तमन्तरेजैव प्रवृत्तिसम्भवात् । तथाहि-यद् रूपादिदर्शनानन्तरमलिङ्गं निश्चयज्ञानं भवति तत्कथमसति समारोपे भवत् तद्यवच्छेदविषयम् ॥
इतश्च वचनमात्रम्-“यत्र तुभ्रान्तिकारणसद्भावाद् अशक्तं तत्र प्रमाणान्तरं व्याप्रियते” इत्यागुपन्यासात् पूर्वपक्षग्रंथ एव । इहैव भावनार्थमाह- तथाहीत्यादिना । तथाहि- यदि तत् प्रक्रमाद् अविकल्पम् , कचिदशक्तं पाश्चात्यं निश्चयं जनयितुम् , एवं तर्हि अशक्तमेव एकान्तेन । कुत इत्याह- सर्वथैकत्वात् कारणात्, एकस्य च वस्तुनः, एकस्वभावत्वेन हेतुना, शक्तत्वाऽशक्तत्वविरोधात् । तथाहि- एकमेकस्वभावं यदि शक्तं शक्तमेव, अथाऽशक्तमशक्तमेवेति भावनीयम् । कश्चिद् अविरोधेऽपि निमित्तभेदेन शक्तत्वाऽशक्तत्वस्य, अभ्युपगमविरोधाद् अनेकान्तवादापत्त्या। अथ भिन्ना अस्यांऽशा इति। एतद् व्यपोहायाऽऽह-भिन्नांशेत्यादि । भिन्नौ च तो प्रत्यक्षादिति प्रक्रमः, शंशी च भिन्नांशौ, तो विषयौ ययोस्तौ भिन्नांशविषयौ भिन्नांशविषयौ बतौ निश्चयौ चेति विग्रहः, तयो वाऽभावौ, तयोः, पुनर्न तस्य प्रत्यक्षस्य, किश्चिद् इति एवम् , कथं कचित् प्रामाण्यमात्मसात्कुरुतति। नैवमित्यादि । नैवमुक्तेन प्रकारेण, समारोपव्यवच्छेदार्थमपि माणान्तरप्रवृत्तिः । कुत इत्याह- न्यायतो न्यायेन, समारोपस्यैव योगात् , अयोगश्च सजातीयेतरविविक्तैकस्वभावस्य वस्तुन इन्द्रियने प्रतिभासनात् कारणात् , रूपादिनिश्चयज्ञानवदिति निदर्शनम् । बन्धननिश्चयज्ञानानां अधिकृतवस्तुनिबन्धननिश्चयज्ञानानाम् , त१ शत्रन्तम् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002732 |
| Book Title | Anekantajaypataka Swopagnya Tika |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 288 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 13 MB |