________________
१८२
अनेकान्तजयपताका
तन्निश्चयो वस्तुनिश्चय इति चेत् । एतदाशङ्कयाह- न, अतिप्रसाद एनमेवाह- नीलादि पश्यतः प्रबन्धेन क्वचिद् अर्थान्तरावर भिन्नजातीयविकल्पाऽभ्युपगमात् स्मार्तपीतादिविकल्पाभ्युपगमा तस्य च विकल्पस्य, ततो नीलादिदर्शनाद् भावात् । अन्यथा ए मनभ्युपगमे, अहेतुकत्वापत्तेस्तस्याऽतिप्रसङ्ग इति। निश्चयमेवाऽधिको प्रकारान्तरमाह- संवादको निश्चय इति चेत् । एतदाशङ्कथाहअप्राप्यदेशगतजलादिनिश्चयेन व्यभिचारात् स हि निश्चयोऽ वादकश्च । न च संवादनशक्तिरेव संवादनमित्यदुष्टम् , किं तु दुष्टमेव कुत इत्याह-शक्तरप्रत्यक्षत्वात् । यदि नामैवं ततः किमित्याह-कार्य मन्तरेण संवादनादिरूपम् , तद्भावानगतेःशक्तिभावाऽनवगतेः । न चे त्यादि । न च ततो निश्चयात् , अनन्या शक्तिरिति कृत्वा तदवगताके निश्चयावगतावेव, तदवगतिः शक्त्यवगतिः । कुत इत्याह-तदाभासद निश्चयाभासतः । किमित्याह-अप्रवृत्तिप्रसङ्गात् । प्रसङ्गश्च- तच्छक्त वगमापत्तेः तदाभासशक्त्यवगमापत्तेः । न चेत्यादि । न च तदाभासत्व कारणात् ,न तच्छक्त्यवगमो न तदाभासशक्त्यवगमः,किन्तु अवगम ए कुत इत्याह- तेनाऽपि तदाभासेन,आत्मवेदनात् कारणात् । यदि नामै ततः किमित्याह- तस्याश्च तदाभासशक्तेः, तदनन्यत्वात् तदामा साऽनन्यत्वात् । न चेत्यादि । न च सम्यग् निश्वयशक्तेरेवाऽवगति रिति युक्तम् । कुत इत्याह- तत्वतो वचनमात्रत्वात् वचनमात्रत्वं तथा सम्यग् निश्चयशक्त्यवगमरूपेण प्रतीत्यभावादिति । एवं च यथो तनीत्या, तत्रैव प्रामाण्यमात्मसात्कुरुते इति वचनमात्रं निरर्थकमित्यर्थ
इतश्च वचनमात्रम्-“यत्र तु भ्रान्तिकारणसद्भावाद् अशत तत्र प्रमाणान्तरं व्याप्रियते" इत्याद्युपन्यासात् । तथाहि यदि तत्कचिद् अशक्तं पाश्चात्यं निश्चयं जनयितुमेवं ती अशक्तमेव, सर्वथैकत्वात् एकस्य चैकस्वभावत्वेन शक्तत्वा ऽशक्तत्वविरोधात् , कथश्चिद् अविरोधेऽप्यभ्युपगमविरोधात
१ अन्तरेणेति शेषः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org