Anekantajaypataka Swopagnya Tika

SR No.: 002732
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: ZZZ Unknown
Total Pages: 288
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 13 MB

Page 161

स्वोपज्ञटीका सहिता ।
१६९
क्षयोपशमव्यञ्जकत्वात्, तद्भावे तु तदभावेऽपि भावात्, क्वचित् तथोपलब्धेः, अन्यथा सदा तदपेक्षा स्यात् । एवं च 'पुरुषेच्छातोsर्थानां स्वभावापरावृत्तेरित्यादि यावदशब्दसंयोजनमेवार्थं पश्यति दर्शनात्' इति । एतन्निर्विषयमेव, अत्र ह्यनेकस्वभावतापच्या वस्तुनो नैरात्म्यमिति परं दूषणम् । एतच्चैकानेकस्वभावतयाऽस्य तत्त्वतोउदूषणमेव, अन्यथा तदसत्त्वप्रसङ्गादित्युक्तप्रायम् । अतो विरोविशब्दवाच्यत्वेऽपि तत्तत्स्वभावतया तथोपलब्धेर्न कश्चिद् दोषः ॥
यत्पुनरित्यादि । यत्पुनरेतदाशङ्कितं परेण । किमित्याह'अभिपतन्नेवार्थः प्रबोधयत्यान्तरं संस्कारं तेन स्मृतिर्नार्थदर्शनादिति । एतदर्थतः अर्थमधिकृत्य, साध्वेव शोभनमेव । कथमित्याह - तदनुसारेण अर्थाभिपतनानुसारेण तत्प्रवृत्तिसंभवात क्षयोपशमप्रवृत्तिसंभवादिति । यत् पुनरिदमुक्तं पूर्वपक्षप्रन्थ एव, - 'न, तत्संबन्धस्याऽस्वाभाविकत्वात्' इति । एतदसाधु अशोभनम् । कुत इत्याहउक्तवद् यथोक्तं प्राक् 'सर्ववस्तूनामेव प्रायस्तथा तथा सर्वशब्दवाच्यस्वभावत्वादित्यादिना' तथा अस्वाभाविकत्वासिद्धेस्तत्संबन्धस्य वक्ष्यमा - णत्वाचापोहाधिकारे, तदसाध्विति । अतः समयादर्शनेऽभावादिति यदुकम्, तदयुक्तम् । कुत इत्याह- तस्य समयस्य, क्षयोपशमव्यञ्जकत्वात्, सद्भावे तु क्षयोपशमभावे तु तदभावेऽपि समयाभावेऽपि, भावाद् शदविशेषस्मृतेरिति प्रक्रमः । शब्दविशेषस्मृतिग्रहणं चाऽत्र प्रतिपत्त्युपलक्षणं वेदितव्यम् । भावश्च कचिद् विशिष्टक्षयोपशमवति प्रमातरि, तथोपलब्धेः समयाभावेऽपि शब्दविशेषस्मृत्युपलब्धेः । इत्थं चैतदङ्गीकर्त्तव्यमित्याह- अन्यथेत्यादि । अन्यथा क्षयोपशमभावेऽपि, समयापेक्षाभ्युपगमे, सदा सर्वकालं, तदपेक्षा स्यात् समयापेक्षा स्यात्, ततश्च सदा संकेताकरणाप्त्या व्यवहाराभावः । एवं च 'पुरुषेच्छातोऽर्थानां स्वभावाउपरावृत्तेरित्यादि पूर्वपक्षवचनं यावदशब्दसंयोजनमेवार्थं पश्यति दर्शमात्' इत्येतत् निर्विषयमेव । कुत इत्याह- अत्रेत्यादि । अत्र यस्माद्, अनेकस्वभावतापत्त्या वस्तुनो नैरात्म्यमिति परं दूषणमुक्तम् । एतश्च दू
२२
:
"