Anekantajaypataka Swopagnya Tika

SR No.: 002732
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: ZZZ Unknown
Total Pages: 288
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 13 MB

Page 160

१६८
अनेकान्तजयपताकाशङ्क्याह- ततः सिद्धसाध्यता । कुत इत्याह- शब्दार्थस्य ते अविकल्पज्ञानेनाऽदर्शनात् । ततश्च विकल्पज्ञानेन सशब्दमर्थ पश्यती भवति । अयमेव च शब्दार्थ इति भावः । एवं चापश्यंश्च न शब्दा शेषमनुस्मरतीत्येतदपि पूर्वपक्षोपन्यस्तम् , विचारास्पदमेव ! किमु भवति न शब्दविशेषमनुस्मरति ?, यदि येनैव शब्दविशेषेण संस्थ ष्टविज्ञानः प्रमाता तमेव शब्दविशेष नानुस्मरतीति, एवं सिद्धसाध्यता कुत इत्याह- तस्य शब्दविशेषस्य, तदा तेनैव ज्ञानेन, वेद्यमानत्वा तबोधाविनिर्भागेन । अथ तत्प्रतिबद्धं प्रक्रमाद् दृश्यवस्तुप्रतिबई शब्दान्तरम् , न शब्दविशेषमनुस्मरतीति । एतदधिकृत्याह- तद सिद्धम् । सस्य शब्दान्तरस्य, सति क्षयोपशमे तज्ज्ञानावरणकर्मणः | सद्दर्शनाद् न्यायप्रापितशब्दार्थदर्शनात् , स्मरणोपपत्तेः स्मरणसंभवात् | एवमननुस्मरन्न योजयतीत्यपि पूर्वपक्षोक्तम् , अयुक्तम् । कुत इत्याह तद्विज्ञानसंसृष्टस्य शब्दस्यति प्रक्रमः । तथा वाचकत्वेन, योजनात् इतरस्यापि तत्प्रतिबद्धशब्दान्तरस्य तत्संभवाविरोधाद् योजनासंभवा विरोधात् । एवमयोजयन् न प्रत्येतीत्यपि पूर्वपक्षवचः, असांप्रतमे वाशोभनमेव । कुत इत्याह-शब्दान्तरमधिकृत्य तत्प्रतिबद्धम् । अयोजयतोऽपि प्रतीतेः, प्रक्रमाद् वस्तुनः, इति तद्व्यतिरिक्तेन । प्रक्रमाद् विज्ञानसंसृष्टेन, उक्तवद् यथोक्तम् तथा, योग एव, इत्येवम् आयातमान्ध्यमशेषस्य जगत इत्युक्तिमात्रं वचनमात्रम् । कु इत्याह-विवक्षिताभिधेयार्थशून्यत्वात् । शून्यत्वं चोक्तवद् यथोच तथा, तदयोगाद् विवक्षितार्थायोगादिति ॥ - यत्पुनरेतदाशङ्कितम्- 'अभिपतन्नेवार्थः प्रबोधयत्यान्तर संस्कारं, तेन स्मृतिर्नार्थदर्शनात्' इति । एतदर्थतः साध्वेव, क्षयो पशमस्य द्रव्यादिनिमित्तत्वाभ्युपगमात् , तदनुसारेण तत्प्रवृत्ति संभवात् । यत्पुनरिदमुक्तम्- 'न, तत्संबन्धस्याऽस्वाभाविकत्वा त्' इति । एतदसाधु, उक्तबदस्वाभाविकत्वासिद्धेः, वक्ष्यमाणका चापोहाधिकारे । अतः समयाऽदर्शनेऽभावादित्ययुक्तम् । तस्व