Anekantajaypataka Swopagnya Tika

SR No.: 002732
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: ZZZ Unknown
Total Pages: 288
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 13 MB

Page 153

खोपज्ञटीकासहिता।
१६१ अन्तर्जल्पाकारबोधोपलब्धेः । इह प्रक्रमे तत्त्वतोऽस्यैव स्मृतित्वादित्यर्थः । तथा चाह-प्रयोगे भाषाविषये, उच्चार्यमाणस्य शब्दस्य, शब्दान्तरत्वात् , अन्तर्जलाऽऽकारबोधशब्दमधिकृत्य, तस्याऽपि प्रयोगे उचार्यमाणस्य शब्दान्तरस्य, तद्वलेनैवाऽन्तर्जल्पाकारबोधशब्दसाम
येनैव, प्रवृत्तेः । कुत एतदेवमित्याह- तदसंपृक्तबोधवता शब्दासंपृक्तबोधवताऽविकल्पबोधवतेत्यर्थः, भाणकेनेति प्रक्रमः । किमित्याहअनुच्चारणात् कारणात् , प्रष्ट्रा पुरुषेण व्यभिचारः, स हि तदसंपृक्तबोधवान् तत्पृच्छन् समुच्चारयति, अन्यथा प्रश्नायोगस्तदज्ञानादेवेति चेत्। एतदाशझ्याह- न, तस्यापि प्रष्टुः, प्रश्नाभिलापसंपृक्तबोधवत्त्वात् । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यमित्याह-अन्यथा एवमनभ्युपगमे, अविकल्पबोधवत: प्रश्नाभावात् , तस्मात्किञ्चिबानन् किश्चिदजानानस्तत्रैव पृच्छतीति भावनीयम् । वस्तुनश्च वाच्यस्य, अनेकस्वभावत्वेन हेतुना, तस्यापि प्रश्नशब्दस्य, अभिधेयत्वात् कारणात् । अभिधेयत्वं च सर्ववस्तूनामेव, प्रायो बाहुल्येन, अनभिलाप्यधर्मान् विहाय, तथा चित्रसमयादियोगेन, सर्वशब्दवाच्यस्वभावत्वात् । एतदेव लेशतः प्रकटयतितत्तदित्यादिना । तञ्च तत् तद्रव्यं च तत्तद्रव्यमुदकादि, आदि. शब्दात् , क्षेत्रकालादिग्रहः, तत्तद्रव्याद्यपेक्षत इति तत्तद्रव्याद्यपेक्षः, सत्तद्रव्याद्यपेक्षश्चासौ क्षयोपशमभेदश्च भेदो विशेष इति विग्रहस्तस्मात् । अतस्ततः प्रक्रमाच्छब्दान्नीरोदकादेः, तत्र तत्रोदकादौ वस्तुनि, अविल. म्बिवादिप्रतीतिभावात् , अविलम्बिताऽव्यवहिता, यथा नीरशब्दादाक्षिणात्यस्योदकार्थे तत्प्रतीतिः, विलम्बिता तु तस्यैवान्यदेशमागतअ, अन्यथा समयग्रहणे उदकशब्दात् तत्रेति, इयमादिशब्देन गृह्यते । न्या च चित्रा सत्येतरादिरूपेति प्रतीतिभावश्च, अविगानेन तथाविलबतादित्वेन, व्यवहारसिद्धेः कारणात् , अस्य च व्यवहारस्य, अन्यथा तर्ववस्तूनामेव प्रायस्तथा सर्वशब्दवाच्यस्वभावतामन्तरेण, अयोगात् । प्रयोगश्च निमित्तानुपपत्तेः; तथाहि- किमत्रान्यन्निमित्तम् , तत्तत्स्वभा. सामन्तरेण?, अनिमित्तस्य च सदाभावादिदोष इति भावनीयम् ।।