________________
१४८
अनेकान्तजयपताका
MAR1
अत्यन्तासत उत्पादन हेतुना, अनुभवस्य सर्वथा हेत्वनन्वयतः कारणा तत्तथाभावाभावेनाऽभ्यासवासने च 'अनुभवस्य न युज्यते' इति वत पौनःपुन्यकरणमभ्यासः, पूर्वानुभूतसंस्कारानुवेधश्च वासना, नैते । त्यन्तासत उत्पादे भवत इति भावनीयम् । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यमित्या अन्यथा एवमनभ्युपगमे, असंपूर्णवस्तुग्रहणमपि स्यात् अनुभव पटीयस्त्वादिभावेन । यदि नामैवं ततः किमित्याह- तथा च निरंशैकस्वभावमेवैतद् वस्तु, किन्तु सांशानेकस्वभावमिात । चान्यथोक्तं प्रकारं विहाय, अपटीयस्त्वादि, आदिशब्दात्पटीयस्त्वग्रह अनुभवस्याधिकृतस्य । कुत इत्याह- तन्मात्रग्रहणत्वाद् वस्तुमा त्रग्रहणस्वरूपत्वात् , अनुभवस्य, तदतिरिक्तरूपान्तराभावात् तन्मा त्रग्रहणतत्त्वातिरिक्तरूपान्तराभावात् । अभावश्चान्येन वस्तुव्यतिरि क्तेनोपकाराद्ययोगात् । ततश्च वस्तुग्रहणभेदकृतमेवापटीयस्त्वाद्यस्य सांशानेकस्वभावमेतदिति स्थितम् । एवमभ्यासवासनोपगमात् का रणात् । किमित्याह- नात्यन्तासत एवोत्पादः । कुत इत्याह सत्यस्मिन् अत्यन्तासत उत्पादे, तयोरभ्यासवासनयोः, वाड्यात्री त्वात् । वाङमात्रत्वमेवाह- तदात्वातिरेकेण तदाभावातिरेकेणा आकालं यावदपि कालस्तावदपि, तभावादत्यन्तासत उत्पद्यमान स्याभावात् , अभावश्च पूर्वस्मादत्यन्तभिन्नत्वात् अत्यन्तासत जी त्पद्यमानस्य, तथाप्येवमपि, तदभ्यासादौ तस्यानभवस्याभ्यासवास नाभावे; आतप्रसङ्गादनुभवान्तरस्याप्यभ्यासादिशून्यस्य तद्भावप्रसङ्गम त्। इतीन्द्रियजमेवैतद् विज्ञानमाविष्टाभिलापम् 'अहिरहिः' इत्येवमादी त्यधिकारोपसंहारः ।।
एतच्चानेकधर्मके वस्तुनि ज्ञानावरणाच्छादितस्य प्रमातुः स्तथाविधक्षयोपशमभावत. उभयोस्तथास्वभावत्वेनावग्रहेहावाय धारणारूपं प्रवर्तत इति । अनेकधर्मकत्वं च वस्तुनोऽनेकविज्ञा नजनकत्वात् , योग्ययोगिभिर्भेदेनोपलब्धेः, अन्यथा तदभेदन सङ्गात् , द्वयोरपि तत्तनिमित्तत्वात् , तद्भावभाषित्वानुविधानात् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org