Page Text
________________
स्वोपज्ञीका सहिता ।
१४७
अत एवेत्यादि । अत एव तथाविधविकल्पानुसत्तेरेव सकाशात्, एतन्निर्णीतेः ‘स मानसाभावतोऽभावो नाक्षव्यापाराभावतः' इत्येतन्निश्चयात् कारणात्, अयमनन्तरोदितः 'न, अस्या एव विवाद्गोचरापन्नत्वात् ' इत्यदोषोऽनपराध इति चेत् । एतदाशङ्कयाह- न, चक्षुर्व्यापाराभावेऽप्यस्याः अत एव तन्निर्णीतेः, समानत्वात् तुल्यत्वादितिः तथाहिअत एव तथाविधविकल्पानुपपत्तेरेव सकाशात्, एतन्निर्णीतेः सोऽक्षव्यापाराभावतोऽभावो न मानसा भावत इत्येतन्निश्चयात् कारणात्, इत्यपि वक्तुं शक्यत्वात् तुल्यत्वमिति भावनीयम् ॥
. किश्च, इदमपि मानसं तद्विषयमात्रग्राहकत्वेन न तद्भिनशक्तिकमिति, किञ्चानेन, निरंशैकस्वभावत्वाच्च वस्तुनोऽनुभवोऽपि न पटीयानपटीयांश्च युज्यते; अत्यन्ताऽसत उत्पादेन सर्वथा हेत्वनन्वयतोऽभ्यास वासने च; अन्यथाऽसंपूर्ण वस्तुग्रहणमपि स्यात्, तथा च न निरंशैकस्वभावमेवैतत् । न चान्यथाऽपटीयस्त्वादि, अनुभवस्य तन्मात्रग्रहणत्वात्, तदतिरिक्तरूपान्तराभावात्, अयेनोपकाराद्ययोगादिति । एवमभ्यासवासनोपगमाद् नात्यन्तासत एवोत्पादः, सत्यस्मिंस्तयोर्वाज्यात्रत्वात्, तदात्वातिरेकेणाकालं तदभावात् पूर्वस्मादत्यन्तभिन्नत्वात् तथापि तदद्भ्यासादावतिप्रसङ्गात् । इतीन्द्रियजमेवैतत् ॥
अभ्युच्चयमाह- किश्चेत्यादिना । किञ्च, इदमपि मानसं स्वविषमनन्तरेत्यादिलक्षणवत् तद्विषयमात्रग्राहकत्वेन प्रक्रमादक्षज्ञानविमात्र हकत्वेन हेतुना, स्वलक्षणमात्रग्राहकत्वनेत्यर्थः, न तद्भिमुक्तिकं नाक्षज्ञानभिन्नशक्तिकमिति । किञ्चानेन परिकल्पितेन, विधविकल्पोत्पत्ती समानमेतदक्षज्ञानेनेति भावः 1 पक्षान्तरजिहीर्षयाह- निरंशैकस्वभावत्वाच्च कारणात् वस्तुनः अनुभपि, प्रक्रमात्तदनुभवः, न पटीयानपटीयांश्च युज्यते, निरंशैकविवाद् वस्तुनस्तथाविधैकस्वभावस्यैवाऽस्य भावात् तदेतद्भेदोऽपि तथाविधविकल्पोत्पत्त्यनुत्पत्तिनिमित्तमिति प्रकृतयोजना । तथा,
Jain Education International
,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002732 |
| Book Title | Anekantajaypataka Swopagnya Tika |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 288 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 13 MB |