________________
स्वोपज्ञटीकासहिता ।
१३५
स्पृशति, चिन्तयति च किञ्चित् इति ततोऽस्यानवरतं सर्वपरिच्छित्तिः । एवं यावदत्राप्ययुगपत्पक्षेऽपि समाश्रीयमाणे पञ्चभिविज्ञानैर्व्यवधानेऽपि क्रमभावि सत् तेषामेकैकं विज्ञानमविच्छिन्नमित्र प्रतिभाति, तथानुभूतेः । यदैतदेवम्, तदा कथमन्यविज्ञानावृत्तौ वर्णयोर्न सकृच्छ्रुतिः, इत्यविच्छिन्नमेकघनीभूतायतवर्णाकारं दर्शनं न भवतिः न च भवति, तथाऽप्रतीतेः, इति यत्र क्रमस्तत्र कालसौक्ष्म्येऽप्युपलभ्यत एव । न च प्रतीतिं विहाय पदातत्त्वव्यवस्थापनोपायः, इति यथाप्रत्ययं युगपद्विज्ञानप्रवृत्तिर्न्याविदाऽङ्गीकर्तव्या, अन्यथोक्तवद् न्यायोच्छेदप्रसङ्गादिति ॥
आह- यदि कालसौक्ष्म्यादत्र अधिकृते सविकल्पाविकल्पज्ञानद्वये, क्रमालक्षणम् ; एवं तर्हि 'सर' इत्येवमादिकयोर्वर्णयोः, आदिशदाद् रसादिग्रहः, उच्चारणे नितरां कालसौक्ष्म्यम्, अव्यवधानेनोच्चारमात् इत्यक्रमग्रहणं सरवर्णयोः स्यात् । तथा चेत्यादि । तथा च सति कुमालक्षणात् कारणात्, श्रुतिभेदः श्रवणभेदो भवेत्, यथा सरो रस रिति द्विवर्णविषयः । इतश्च न भवेच्छ्रतिभेदः । कुत इत्याह- युगपदित्यादि । युगपदेकदैव, गोचरीभूतविषयाणि च तानीन्द्रियाणि चेति विग्रहः, तान्यस्य विद्यन्त इति तद्वान्, तस्याऽविच्छेदेन प्रबन्धवृत्त्या, षां प्रक्रमाद्विषयाणामुपलब्धिः सर्वोपलब्धि:, अस्यां सर्वोपलब्धौ त्याम् । किमित्याह- क्रमपक्षेऽपि विज्ञानविषये, अक्रमस्यैव दर्शनात् । देवाक्रमदर्शनमाह- स हीत्यादिना । स हि युगपद्गोचरीभूतविषये+ अग्रवान् वंशादिवादयितू रूपं पश्यति, तदैव ततः वंशादिवादयितुः काशात्, शब्दं शृणोति, तथा, नीलोत्पलादिगन्धं जिघ्रति, तथा, सुरादे रसमास्वादयति ; एवमासनादिस्पर्श स्पृशति, चिन्तयति च चिन्मनसा, इत्येवं तत्त्वतोऽस्य युगपद्गोचरीभूतविषयेन्द्रियवतः प्र+ दुः किमित्याह- अनवरतं सर्वपरिच्छित्तिः अनवरत सर्वपरिच्छिरेव, युगपदेवेन्द्रियविषयसंबन्धसिद्धेः । एवं तत्त्वव्यवस्थिते सति यावदयुगपद्नुभवेऽपि तात्त्विके, अयुगपत्पक्षेऽपि समाश्रीयमाणे किमित्याह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org