Page Text
________________
पलाकस्य
पञ्च .
.
....
.
....
..।
शादः पाश
२८६ तत्त्वार्थाधिगमसूत्रम् .
[अध्यायः ९ ____टी०-एते पुलाकादय इत्यादि। एत इत्युक्तलक्षणाः पुलाकादयः पञ्च निर्ग्रन्थाः । एभिः संयमादिभिरष्टाभिरनुगमविकल्पैरनुगमनम्-अनुसरणमनुगमोऽनुयोगद्वाराण्यापेणमुखानि तद्विकल्पैः-तद्भेदैः साध्या भवन्ति । तद्यथेत्यादिना। तान् संयमादिविकल्पानुपन्यस्यति । संयम इति प्रथमोऽनुगमविकल्पः । पुलाकादीनां पश्चानां निर्ग्रन्थानां कः कस्मिन् संयमे सामायिकादौ भवति-वर्तत इत्यज्ञप्रश्नः । उच्यते-यो यस्मिन् संयमादौ भवति स तथा भण्यते । पुलाक-बकुश-प्रतिसेवनाकुशीलास्त्रयो निर्ग्रन्थाः संयमद्वये वर्तन्ते
सामयिकसंयमे छेदोपस्थाप्यसंयमे च । तत्र पुलाकः पञ्च
व भेदः ज्ञान-दर्शन-चरण-लिङ्ग-सूक्ष्माख्यः । स्खलितादिभिर्ज्ञानपुलाकः । विधता ५ शा
कुदृष्टिसंस्तवादिभिर्दर्शनपुलाकः । मूलोत्तरगुणप्रतिसेवनातवरणपुलाकः । यथोक्तलिङ्गाधिकरणाल्लिङ्गपुलाकः । किञ्चित्प्रमादात् सूक्ष्मपुलाकः । एष पञ्चप्रकारोऽपि
संयमद्वये वतेते । बकुशोऽपि ओभोगा-ऽनाभोग-संवृता-संवृत-सूक्ष्मबविध्यम् व कुशभेदात् पञ्चप्रकारः । तत्र सश्चिन्त्यकारी आभोगबकुशः । सहसाकारी
अनाभोगबकुशः । प्रच्छन्नकारी संवृतबकुशः । प्रकटकारी असंवृतबकुशः । किश्चित्प्रमादी सूक्ष्मबकुशः । प्रतिसेवनाकुशीलोऽपि ज्ञान-दर्शन-चरण-लिङ्ग सूक्ष्मभेदेन पञ्चप्रकारः । ज्ञानाद्यतिचारप्रतिसेवनादिति । प्रतिगता सेवना प्रतिसेवना। क्रियायोगात्यये सत्युपसर्गसञ्ज्ञाभावात् षत्वाभावोऽतिसिक्तवत् । अन्ये तु प्रतिषेवणामेवेच्छन्ति । कषाय
कुशीलाः परिहारविशुद्धिसंयमे सूक्ष्मसम्परायसंयमे च द्वयोरेव न्तरम् दर्शिता भाष्यकारेण । अपरे तु ब्रुवते-“कषायकुशीलाः सामायिकादिषु चतुर्षु संयमेषु यथाख्यातसंयमरहितेषु वर्तन्ते"। यथाऽऽह
"आधचारित्रयोराद्या-त्रय एकश्चतुर्वपि ।
निम्रन्थ-स्नातकौ नित्यं, यथाख्यातचरित्रिणौ ॥१॥"-अनु० प्रतिसेवनाकुशीलवत् कषायकुशीलोऽपि पञ्चभेद एव । निर्ग्रन्थः स्नातकश्च एकस्मिन्नेव यथाख्यातसंयमे वर्तेते । उपशान्तक्षीणमोहा निर्ग्रन्थाः । स्नातकाः सयोगायोगकेवलिनः। निर्ग्रन्थोऽपि पञ्चभेद एव, प्रथमसमया-प्रथमसमय-चरमसमया-ऽचरमसमय-सूक्ष्मभेदतः । स्नातकोऽपि पञ्चप्रकारः-अच्छविः, अशवलः, अकाशः, अपरिश्रावी, संशुद्धज्ञानदर्शनधरश्चेति । छविः-शरीरं तदभावात् काययोगनिरोधे सति अच्छविर्भवति । निरतिचारत्वादशबलः । क्षपितकर्मत्वादकोशः। निष्क्रियत्वात् सकलयोगनिरोधे त्वपरिश्रावी । ज्ञानान्तरेणासम्पृक्तत्वात् संशुद्धज्ञानदर्शनधर इति ॥
मतान्तरम
१.स्खलनादिभिः' इति उ.-पाठः।
२'आभिकानाभोग' इति ग-पाठः।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002716 |
| Book Title | Tattvarthadhigamsutram Part 2 |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Jivanchandra Sakarchandra |
| Publication Year | 1929 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Philosophy, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 12 MB |