Page Text
________________
तत्त्वार्थाधिगमसूत्रम्
[अध्यायः ४ दिभिरथैरधिका भवन्ति।तत्र स्थितिरुत्कृष्टा जघन्या च परस्ताद(सू०२९-४२) वक्ष्यते। इह तु वचने प्रयोजनं येषामपिसमा भवति तेषामप्युपर्युपरि गुणतोऽधिका भवतीति यथा प्रतीयेत ॥प्रभावतोऽधिकाः । यः प्रभावो निग्रहानुग्रहविक्रियापराभियोगादिषु सौधर्मकाणां सोऽनन्तगुणाधिक उपर्युपरि, मन्दाभिमानतया तु अलप
तरसंक्लिष्टत्वादेते न प्रवर्तन्त इति ॥ क्षेत्रस्वभावजनिताच शुस्थितिप्रभावा
भपुद्गलपरिणामात् सुखतो द्युतितश्चानन्तगुणप्रकर्षणाधिकाः॥ दिभिरुत्तरोत्तरदेवानामाधि
लेश्याविशुद्धयधिकाः।लेश्यानियमः परस्तादेषां वक्ष्यते(सू०२३)। क्यम् इह तु वचने प्रयोजनं यथा गम्यत यत्रापि विधानतस्तुल्या
स्तत्रापि विशुद्वितोऽधिका भवन्तीति । कर्मविशुद्धित एवं वा अधिका भवन्तीति ॥ ____टी०-यथाक्रमं चैतेष्वित्यादि भाष्यम् । येन क्रमसन्निवेशेन वैमानिकाः सौधर्मादिषु कल्पेषु व्यवस्थिताः उपयुपरि तेनैव क्रमसन्निवेशविशेषेण पूर्वसाद् पूर्वस्माद विमानप्रस्तारात् कल्पाद् वा एभिः स्थित्यादिभिः सप्तभिरथैरधिका भवन्ति । तत्र स्थितिरापुषो द्विविधाऽप्युपरिष्टाद (सू०२९-४२) वक्ष्यते। इहोपन्यासे तुप्रयोजनं येषामप्यधस्तनरौपरिष्ठानांतुल्यास्थितिर्भवति तेषामप्युपर्युपरि गुणतोऽधिका भवतीति यथा प्रतीयेत,गुणाः सुखाहारग्रहणाल्पशरीरत्वादयस्तैरुपरितनानामधिका अवगन्तव्याः । अचिन्त्या शक्तिः प्रभावः, सोऽधिको भवत्युपरीति,निग्रहानुग्रही प्रसिद्धौ विक्रिया-अणिमादिपरिणामशक्तिः,पराभियोगो यदाक्रम्य बलात् परः कारयितव्य इति । प्रतनुकर्मत्वादल्पाभिमाना अक्लिष्टा अक्लिष्टचित्ताश्चोपरितना इति । अनादिपारिणामिकशुभपुद्गलपरिणामात् क्षेत्रस्वभावजनितादुपर्युपरि सुखोदयेनानन्तगुणप्रकृष्टेनाधिकाः,द्युतिर्विग्रहमृजा तयाप्युपरितनाः समभ्यधिकाः। शरीरवर्णो लेश्या तद्विशुद्धया चोपरिष्टादधिकाः, तं च लेश्यानियममेषामग्रे (सू० २३) वक्ष्यामः । इह तु वचने प्रयोजनं यत्रापि तुल्यभेदत्वमुपरितनानामावस्त्यैर्लेश्याभिस्तत्रापि विशुद्धित उपर्युपरि समधिका भवन्ति, प्रतनुकर्मत्वात् शुभबहुलत्वाच ॥
भा०-इन्द्रियविषयतोऽधिकाः । यदिन्द्रियपाटवं दूरादिष्टविषयोपलब्धौ सौधर्मदेवानां तत्प्रकृष्टतरगुणत्वादल्पतरसङक्लेशत्वाच्चाधिकमुपयुंपरीति ॥
. अवधिविषयतोऽधिकाः सौधर्मेशानयोर्देवाः अवधिविइन्द्रियावाधावन षयेणाधो रत्नप्रभां पश्यन्ति तिर्यगसङ्ख्येयानि योजनश"रदेवानाम् तसहस्राणि ऊर्ध्वमास्वभवनात्। सनत्कुमारमाहेन्द्रयोःशर्करा
प्रभां पश्यन्ति तिर्यगसङ्ख्येयानि योजनशतसहस्राणि ऊर्ध्वमा. स्वभवनात् इति, एवं शेषाः क्रमशः । अनुत्तरविमानवासिनस्तु कृत्वां लोकनाडी
१ 'गुणाधिका' इति घ-पाठः । २ 'रिष्ठात्तना०' इति ग-पाठः । ३ 'जनसहस्राणि' इति घ-पाठः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002715 |
| Book Title | Tattvarthadhigamsutram Part 1 |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Jivanchandra Sakarchandra |
| Publication Year | 1925 |
| Total Pages | 546 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Philosophy, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 14 MB |