SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 83
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ भिक्षुन्यायकर्णिका मननालम्बनभूताः पुद्गलाः पौद्गलिकं मनः । आत्मिकं मनः लब्ध्युपयोगरूपम्। जिसके द्वारा सब विषयों का ग्रहण किया जाता है और जो त्रैकालिक संज्ञान है, उसे मन कहा जाता है। मन इन्द्रियों की भांति प्रतिनियत अर्थ का ग्रहण नहीं करता, किन्तु सब विषयों (शब्द, रूप आदि) का ग्रहण करता है इसलिए वह सर्वार्थग्राही है। इन्द्रिय वर्तमानग्राही होते हैं, किन्तु मन त्रिकालग्राही होता है। मनन में आलम्बनभूत पुद्गलों को पौद्गलिक मनद्रव्य-मन कहा जाता है। लब्धि और उपयोग को आत्मिक मन-भावमन कहा जाता है। न्या. प्र.- सर्वे अर्था विषया गृह्यन्ते येन तत् सर्वार्थग्राहि मनः। इन्द्रियाणि तु प्रतिनियतं निश्चितमेव अर्थं गृह्णन्ति, किन्तु मनस्तु सर्वान् विषयान् गृह्णाति। विषयाश्च सन्ति स्पर्शरसगन्धरूपशब्दाख्याः। एषां सर्वेषां विषयाणां ज्ञानं मनसैव भवति। अत एव मनसः एकं लक्षणमस्ति सर्वार्थग्राहकत्वम्। इन्द्रियाणि वर्तमानग्राहीणि भवन्ति, अर्थात् यस्मिन् समये इन्द्रियाणां विषयैः सह सम्पर्को जायते तस्मिन् समये एव ते विषया गृह्यन्ते इन्द्रियैः। किन्तु मनस्तु त्रिकालग्राहि एव भवति। तस्मात् त्रिकालग्राहकत्वं मनसो द्वितीयं लक्षणम् । इयं खलु मनसो द्वितीया विशेषता। मनने आलम्बनभूतान् पुद्गलान् पौद्गलिकं मन इत्युच्यते। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002672
Book TitleBhikshunyayakarnika
Original Sutra AuthorN/A
AuthorMahapragna Acharya
PublisherJain Vishva Bharati
Publication Year2007
Total Pages286
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Philosophy
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy