________________
षष्ठो विभागः
१७३
प्रमाणस्यैव प्राथम्यम्। अनया रीत्या इदं वक्तुं शक्यते यत् प्रमाणमेकं महत्वपूर्ण तथ्यम् । तस्य फलं किमिति जिज्ञासायां सूत्रमारभते
12. प्रमाणस्य फलमर्थबोधः।
अयं प्रमाणमात्रस्य साक्षात्फलम्, पारम्पर्येण केवलज्ञानस्य' माध्यस्थ्यम्, शेषप्रमाणानाञ्च हानोपादानमाध्यस्थ्यबुद्धयः । अर्थबोध को प्रमाण का फल कहा जाता है।
यह अर्थबोध प्रमाणमात्र का साक्षात् फल है। परस्पर फल की दृष्टि से केवलज्ञान का फल माध्यस्थ्य तथा शेष प्रमाणों का फल हान बुद्धि, उपादान बुद्धि और मध्यस्थ्य बुद्धि होता है।
न्या. प्र. - अर्थानां वस्तूनां बोध एव प्रमाणस्य फलमस्ति। प्रमाणेन हि अज्ञानस्य निवृत्तिः क्रियते । यदा यस्य विषयस्याज्ञानं निवृत्तं भवति तदा तस्य बोधः सुतरां सिद्ध इति अज्ञाननिवृत्तिः अर्थबोधो वा नार्थान्तरम् । स एव च प्रमाणस्य फलमिति भावः।
1. केवलिनो हि साक्षात् . समस्तार्थानुभवेऽपि हानोपादानेच्छाविरहाद्
माध्यस्थ्यबुद्धिः। 2. हेये परित्यागबुद्धिः, उपादेये ग्रहणबुद्धिः, उपेक्षणीये माध्यस्थ्यबुद्धिः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
