________________
१००
भिक्षुन्यायकर्णिका
स्यात् तदा निर्विकारता, अनन्तता, सर्वात्मकता तथा एकात्मकता चेत्यादिदोषाणामापत्तिरायाति । सा चेत्थम्- यदि प्रागभावो न स्वीकरिष्यते तदा किमपि नूतनं कार्यं कदापि नोत्पत्स्यते । यदा वस्तुनः पूर्वतोऽभावस्तिष्ठति तदैव कार्यमुत्पद्यते। अस्तित्वहीनस्य वस्तु नो लब्धसत्ताकत्वप्रतिपादनमेव प्रागभावस्य कार्यम्। कार्यमिदं कृत्वा प्रागभावः समाप्तिमेतीति सान्त इत्ययमुच्यते। यदि प्रध्वंसाभावः स्वीकृतो न स्यात् तदा किमपि कार्य कदापि नष्टं न भविष्यतीति वस्तूनामनन्ततैव स्यात् । अतोऽस्यापि स्वीकरणमावश्यकम्।
एवमेव यदि इतरेतराभावस्य स्वीकृतिर्न स्यात् तदा सर्वेषां वस्तूनां सर्वात्मकता एव स्यात् । सति भेदे पार्थक्यम् । भेदाभावे तु सर्वस्मिन् वस्तुनि सर्वात्मकत्वं कथमिव वार्यताम् । अत्यन्ताभावस्य अस्वीकारे तु सर्वस्मिन् वस्तुनि एकस्यैव रूपस्य प्रतीतिः स्यात् । तस्मात् चतुर्णामभावानां स्वीकरणमावश्यकमेवेति तत्त्वम् । भाववत् अभावोऽपि वस्तुधर्म एव। अस्मिन् अभावप्रसंगे कार्यस्य चर्चा कृता वर्तते। कार्यं च कारणेनैव जायत इति कार्यसापेक्षत्वात् कारणं प्रस्तोतुकामः सूत्रद्वारा प्रस्तौति तत्
35. कार्यनिष्पत्त्यपेक्षं कारणम्।
कार्यमुत्पद्यमानं नियतं यद् अपेक्षते तत् कारणम्।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
