________________
विशेषावश्यकभाष्ये
[ नि० ५३७
बोधलक्षणं श्रुतसामायिकं श्रुतज्ञानमित्यर्थः । चारित्रसामायिकं विरतिलक्षणं संयम इत्यर्थः । चारित्राचारित्रसामायिकं विस्त्यविरतिलक्षणं देशसंयम इत्यर्थः । यथैतच्चतुर्विधं सामायिकं केवलज्ञानेन ज्ञात्वा जिनः कथयति तल्लक्षणमेव तच्छ्रोतॄणां गौतमादीनां परिणमते श्रुतज्ञानतया || लक्षणद्वारं गतम् || २६५० ॥
इदानीं नयद्वारम् । तत्र नयलक्षणगाथा - एगेण वत्थुणोऽणेrधम्मैणो जमवधारणेणेव ।
णयणं धम्मेण तओ होति णओ सत्तधा सोय ।। २६५१ ।। एगेण वत्थुणो गाहा 1 नयनं नीतिर्नय इति शब्दव्युत्पत्तितः पुनर्नयनं केन प्रकारेण इति आह - एकेन धर्मेण नित्यत्वादिना वस्तुनोऽनेकधर्मणः सतो य[दवधारणेनैव निदर्शनम् - नित्यमेव, अनित्यमेव वा स नय इति ] कथं पुनरेकं वस्त्वनेकधर्मकमिति । तत्रोपपत्तिः - सर्वमेव वस्तु सपर्यायम् । पर्यायाश्च द्वेधा- केचिद्युगपद्भाविनः केचित् क्रमभाविनः । उभयेषामपि केचिद् व्यञ्जनपर्यायाः केचिदर्थपर्यायाः । तेषामपि सर्वेषां केचित् स्वपर्यायाः केचित् परपर्यायाः । तेषामपि केचित् स्वाभाविकाः केचिदापेक्षिकाः । तेषामेकैकः अतीताऽनागत-वर्त्तमानकालविशेषित इत्यनन्तधर्मत्वम् । तस्यानन्तधर्मणो वस्तुन एकधर्मावधारणे शेषधर्मनिरसनेन सद्भाकयाघातो भवतीत्ये कनयप्रस्थानमपरमार्थः, नयसमुदायः परस्परापेक्षः परमार्थः ॥२६५१ ॥
"
५०८
स च नयः सप्तधा
गम संगह वहाज्जुसुते यावि होति बोर्द्धव्वे |
स य समभिरू एवंभूते य मूलणया ||५३७||२६५२॥ गेहिं माणेहिं मिणति ती णेगमस्स णेरुत्ती ।
१२
सेसाणं पि णयाणं लक्खणमिणमो सुँणध वोच्छं ||२३८ || २६५३॥ संगर्हितपिण्डितत्थं संगहवयणं समासतो 'वैन्ति । वच्चैति विणिच्छेयत्थं ववहारो सव्वदव्वे ॥ ५३९||२६५४॥ पच्चुप्पण्णरगाही उज्जुसुतो णयविधी मुणेतव्वो । इच्छति विसेसिततरं पच्चुप्प
गयो सहो ||५४०||२६५५||
१ धम्मुणोत को हे । २ हार उ' हे त दी हा । ३ चेव को हे दी हा
'७
सुइ दी हा । ८ पिंडिय
म त । ४ बोधव्वो हे । ५ स् य णे को । ६ तुम । को हे दी हा म । ९ बिति हे, बेति दी हा म । त दी हा । १२ व्वेसुं दी हा १३ पण्णो म ।
१०
इच्छति त ११ णिच्छिय' हे
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org