________________
द्वितीयो देवकाण्डः।
अथ द्वितीयदेवकाण्डस्य शिलोञ्छो विप्रियते. व्योमयानमपि प्रोक्तं विमानं बुधपुङ्गवैः ।।
व्योम्नि-आकाशे यानम्-गमनमस्य व्योमयानम् । व्योम्नि-विहायसि यान्तिव्रजन्ति अनेन वा । पुंक्लीबलिङ्गः । विमान्ति वर्तन्तेऽस्मिन् देवा इति विमानम् । पुंक्लीबलिङ्गः । बुधपुङ्गवैः-पण्डितप्रकाण्डैः प्रोक्तम्--निगदितमिति ।
स्यात्समुद्रनवनीतं पेयूषमपि चामृतम् ॥७॥
समुद्रस्य-क्षीरसागरस्य नवनीतमिव समुद्रनवनीतम् । देश्यामपि । “पां पाने" पीयते पेयूषम् । “कोरदूषाटरूष" [उ. ५६१ ] इति ऊषे निपात्यते । पुंक्लीबलिङ्गः । नास्ति मृतमत्र इति अमृतम् ॥७॥
कथ्यन्ते व्यन्तरा वानमन्तरा अपि सूरिभिः।
विविधेषु शैलकन्दरान्तरवनविवरादिषु प्रति वसन्तीति व्यन्तराः । पृषोदरादित्वात् साधुः । वनानां समूहो वानम्, तस्यान्तरे-मध्ये भवन्तीति वानमन्तराः । पृषोदरादित्वात् साधुः । वनान्तरेषु वनविशेषेषु भवा अवर्णागमकरणाद् वा वानमन्तराः। कथ्यन्ते-भण्यन्ते सूरिभिः-पूर्वाचार्य रिति ।
योतिस्तथा वृष्णिपृष्णी प्रोक्ता रश्म्यभिधायकाः ॥८॥ द्योतते द्योतिः । “किलिपिलिपिशिचिटित्रुटिशुण्ठि" [ उ. ६०८] इति आदिशब्दाद इः प्रत्ययः । “वृषू सेचने" वृष्यते वृष्णिः । “पृषू' सेचने" इत्यस्मादपि इच्छन्ति एके, तन्मते पृष्यते पृष्णिः । उभयत्र "ऋद्धृसूकुवृषिभ्यः कित्' [ उ. ६३५] इति कित् णिः। उभावपि पुंस्त्रीलिङ्गौ । प्रोक्ताः-कथिताः । रश्म्यभिधायकाःकिरणवाचकाः । शिखी, अभीषुः, स्यूमः, राजन्यः, चुनः, सूरः, द्यौत्रम् , आष्ट्रम् , आशित्रम् तालव्यमध्योऽयम् , पपीः च ॥८॥ - समुद्रनवनीतं च विदुश्चन्द्रमसं बुधाः ।
__ बुधाः-पण्डिताः चन्दति-दीप्यते आह्लादयति वा चन्द्रमाः । 'चन्दो रमस्" [उ. ९८६ ] इति रमस् । तं चन्द्रमसम्- चन्द्रम् । समुद्रस्य क्षीरसागरस्य नवनीत
१. जे. पृषु । २. जे. अशितम् । ३. जे. पपी च । * मुद्रितपुस्तके 'चन्दोरमस्' इति पाठः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org