________________
हैमनाममालाशिलोच्छदीपिका
८१
" श्यै गतौ " सुष्ठु श्यायते सुशीमः, तालव्यमध्यः । " रुक्मग्रीष्म ०" [ उ. ३४६ ] इति मान्तो निपात्यते । शोभना सीमाऽस्य सुषीमः । पृषोदरादित्वात् सस्य षत्वम् । मूर्धन्यमध्यः । शीतलनाम्नी । शतेरोऽपि ।
कक्खटः खक्खटोऽपि च ।
जरठो जरूट:
" कक्ख हसने" कवख्यते कक्खटः । "दिव्यवि ०" [उ. १४२ ] इति अटः । केचिदेनं धातुं द्वितीयादिं मन्यन्ते, तन्मते खक्ख्यते स्वक्खटः । "दिव्यवि ०" [उ.१४२] इति अटः । " जुष् च जरसि" जीर्यते जरठः । " मृज़शूकम्य मिरमिरपिभ्योsठः” [उ.१६७] इति अठः । गजदृवभृभ्यः उट उडश्व" [उ.१५३] इति उटे जरुटः । कठिननामानि ।
εε
अम्लेऽम्बलः
“अम गतौ” अम्यते अम्लः । " अबुङ् शब्दे" अम्बते अम्ब्लः, रसविशेषः । उभयत्र "शामाश्याशक्यम्ब्यमिभ्यो ल:" [उ. ४६२] इति लः ।
रावो रव इव स्मृतः ॥ १२६ ॥
“रुंक् शब्दे” रवणम् रूयते अनेन वा रावः । बहुलाधिकाराद् दीर्घः । रवणम् रवः । “युवर्ण०” [५।३।२८] इति अल् । इवो वदर्थवाचकः । क्षवोऽपि ॥ १२६॥
निषादो निषधः
निषीदन्ति स्वरा अत्र निषादः सप्तमः स्वरः । बाहुलकात् सोपसर्गादपि
,
णः । यदाह
निषीदन्ति स्वरा अस्मिन् निषादस्तेन हेतुना ।
इति । यदाहु:
षड्जं मयूरा ब्रुवते गाव ऋषभभाषिणः ।
अजा वदति गान्धारं क्रौञ्चः क्वणति मध्यमम् ।
पुष्पसाधारणे काले पिकः कूजति पञ्चमम् ।
धैवतं षते वाजी निषादं बृहते गजः ।
“षोंच् अन्तकर्मणि” निष्यति निषधः । “नेः स्यतेरधक्" [ उ. २५२] इति अधक् ।
गज गर्जा
Jain Education International
११
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
