________________
५८
प्रद्युम्नकुमार-चुप
भाईने धक्को मारीने नदीमां नाखी दीघो. नानो भाई अगाध जळमां तणावा लाग्यो. पण शियाळनी मददथी ते कीनारे आव्यो, त्यांथी जलदी ते पितानी पासे आग्यो अने बधी वात जणावी. त्यां तो बने मोटा कुंवरो आव्या अने तेमणे 'सुवर्णपक्षी पोते लाग्या छे' एम जाहेर कर्यु". पण सुवर्णसुन्दरीए तेमनुं पोकळ फोडी नाख्युं. नाना कुंत्ररने पनि तरीके पसंद कर्यो. राजाए मोटा बन्ने राजकुमारने जन्मटीपनी सजा करी. '
नाना भाईनी सुख - सगवडोनी सामे पोतानी गरीबी जोई अदेखाई थी तंग आवी मोटा भाईओ तेने खतम करी नाखवाना केवा दावपेच खेले छे अने तेनी सामे बुद्धिचातुर्यथी नानो भाई उलटा तेमने ज फसावी केवी रिद्धिसिद्धि मेळवे छे तेनुं एक बंगाळी कथानक, आ कथाघटकनु सुंदर उदाहरण छे. कथानो टू कसार जोईए:
सात भाईओना एक कुटुंबमां छ परणेला हता अने तेओ जुदा रहेता हता. सौथी नानो खूडेह [Khoodeh] कुंवारो हतो. ते तेना पिताने खूब लाडको होई तेमणे गायोना धण अने पैसाना वारसामांथी मोटो भाग खूडेहने आप्यो हतो. तेथी छए भाईओ इर्ष्याथी बळता हता अने खूडेने विक्कारता हता. मोटा भाईओने तो खावाना फांफां हता, ज्यारे नानो भाई खुडेह सानु - कुळताथी रहेतो हतो. अदेखाईथी तंग थई तेओए एक दिवस खूडेहने खतम करी नाखवानो विचार कर्यो अने एक योजना करी. ए योजना मुजब तेओए ख़ूडेहने लग्न करवा कछु . भाई ओना पेटनो दगा जाणतो होवा छतां खूड़ेहे हा पाडी. थोडा दिवस पछी एक सवारे खूडेहना मोटा भाई ओए तेने खोटेखोढुं जणान्यु के कन्या तैयार छे, आज रात्रे ज लग्न पताववाना छे अने तेथी सांजे ज तेणीना पिताना घर तरफ जवानुं छे. भाईओए गोठवेल छटकाने जाणतो होवा छतां खूडेहे तेमनी साथै प्रयाण कर्यु..
रस्तामां नदी पार करवानी आवी त्यारे खडेहे तेना भाईओनी पछी नदी पार करवानी योजना करी अने छटकी गयो. अने रस्तामांथी एक गोवाळने परणवानो लोभ बतावी, पोताना कपsi पहेरावी, पोतानी जग्याए मोकल्यो अने तेंनी गायो लई घरे पाछो गयो. आ बाजु ज्यारे गोवाळ वरराजाना बेशे त्यां आग्यो त्यारे सांजना अंधारामां तेना भाईओए तेने खुडेह धारी नदीनी अधवच धकेली दीधो.
ज्यारे भाईओ पाछा आव्या त्यारे खुडेने सांजनु खाणुं रांधतो जोई नवाई पाम्या, पण धीरज गुमाव्या वगर कछु 'भाई खूडेह ! नावडीने मोटो धक्को लागतां तुं बहार फेंकाई गयो. अमे बचाववा घणी महेनत करी. पण कांइ नहि, चाल आपणे भेटीए. पण आ गायो तने क्यांथी मळी ?' खूडेहे कहा, 'भगवाने आपी.'
खूडेहना भाईओए पोतानी निष्फळताथी अने खुडेहनी समृद्धिथी बळी ऊठी, रात्रे खूडेहना घरने बाळी नाखवानो दुष्ट विचार कर्यो. गमे ते रीते खूडेहने खबर पडी गई. ते
१.
2.
आवा प्रकार कथानक कंईक पात्रना नाम अने आलेखनना थोडा फेरफार साथै फ्रेन्च लोककथाम पण कहेवायुं छे. जुओ 'The Golden Bird', 'Tales from the French Folklore of Missouri'-by Josheph Medard Carriere. Page-60
'Khoodeh the Youngest Born', 'Bengali Fairy Tales' Pages 17- 22. by F. B. Bradley - Birt.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org