SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 198
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ आगम और त्रिपिटक : एक अनुशीलन खण्ड:३ कहते हैं।' बाल-तप धर्म नहीं सम्यक् श्रद्धा एवं बोध पूर्वक कृत आचरण सम्यक्-आचरण है । सम्यक्-दर्शनश्रद्धा एवं ज्ञान के बिना किया गया घोर तप भी कोई विशेष महत्त्व नहीं रखता । वह काय-क्लेश से बहुत आगे नहीं जाता। निकेवल काय-क्लेश से अध्यात्म नहीं सघता, धर्म नहीं फलता, परम कल्याण, जो जीवन का चरम साध्य है, नहीं उपलब्ध होता; इसलिए वैसा तप ज्ञानी या विवेकी का तप नहीं कहा जाता, बाल या अज्ञानी का तप कहा जाता है। तत्त्वतः इसे जैन एवं बौद्ध-दोनों ही धर्मों ने घोषित किया है। बाल-अज्ञानयुक्त पुरुष मास-मास का अनशन करता है और कुश की नोक पर टिके, इतने से भोजन द्वारा पारणा करता है, देखने में बड़ा उग्र तप यह लगता है, किन्तु, सुआख्यात-अपने दिव्य ज्ञान के आधार पर तीर्थंकरों द्वारा प्रतिपादित धर्म के परिशीलन के सोलहवें अंश जितना भी वह नहीं है। ___ एक अज्ञ पुरुष एक-एक महीने के बाद कुश के अग्रभाग पर टिके, इतना सा भोजन करता है। कहने को यह घोर तप है, किन्तु संख्यात धर्मा-जिन्होंने धर्म को सम्यक् रूप में समझा है, स्वायत्त किया है, उन की महत्ता के सोलहवें भाग जितना भी वह नहीं है।' १. यो वे ठितत्तो तसरं व उज्जु, जिगुच्छति कम्मे हि पापकेहि । वी मंसमानो विसमं समं च, तं वापि धीरा मुनि वेदयन्ति । -सुत्तनिपात १२ मुनि सुत्त ६ २. मासे मासे उ जो बालो, कुसग्गेणं तु मुंजए । __ण सो सुअक्खायधम्मस्स, कलं अग्घइ सोलसि ।। -उत्तराध्ययन सूत्र ६.४४ ।। ३. मासे मासे कुसगोन, बालो भुजेथ भोजनं । न सो संखतधम्मानं, कलं अग्घति सोलसि ।। -धम्मपद ५.२११ ____Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002623
Book TitleAgam aur Tripitak Ek Anushilan Part 3
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagrajmuni
PublisherConcept Publishing Company
Publication Year1991
Total Pages858
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, Philosophy, Conduct, & Story
File Size17 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy