________________
५२८
आगम और त्रिपिटक : एक अनुशीलन
[ खण्ड : १
यानि पिविस्सन्ती' ति; एवमेव खो, विसाखे, इधेकच्चो उपोसथिको इति पाटिसञ्चिक्खति'अहं वज्ज इदं चिदं च खादनीय खादि इदं चिदं च भोजनीयं भुञ्जि; स्वे दानाहं इदं चिदं च खादनीयं खादिस्सामि इदं चिदं च भोजनीयं भुजिस्सामी' ति । सो तेन अभिज्झासहगतेन चेतसा दिवस अतिनामेति । एवं विसाखे, गोपालकुपोसथो होति एवं उपवत्थो खो; विसाखे, गोपालकुपोसथो न महम्फलो होति न महानिसंसो न महाजुतिको न महाविष्फारो |
"कथं च विसाखे, निगण्ठपोसथो होति ? अस्थि विसाखे, निगण्ठा नाम समणजातिका । ते सावकं एवं समादपेति – एहि त्वं' अम्भो पुरिस, ये पुरत्थिमाय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाहि; ये पच्छिमाय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाहि; ये उत्तराय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाहि; ये दक्खिणाय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाही' ति । इति एकच्चानं पाणानं अनुयाय अनुकम्पाय समादपेन्ति, एकच्चानं पाणानं नानुद्दयाय नानुकम्पाय समादन्ति । ने तदहुपोसथे सावकं एवं समादपेन्ति— 'एहि त्वं, अम्भो, पुरिस, सब्बचेलानि निक्खिपित्वा एवं वदेहि— नाहं क्वचनि कस्सचि किञ्चनतस्मि, न च मम क्वचनि कत्थचि किञ्चनतत्थी ति । जानन्ति खो पनस्स मातापितरो — 'अयं अम्हाकं पुत्तो' ति ; सोपि जानाति -' इमे मय्हं मातापितरो' ति । जानाति खो पनस्स पुत्तदारो – 'अयं मय्हं भत्ता' ति ; सो पि जानाति - 'अयं मय्हं पुत्तदारो' ति । जानन्ति खो पनस्स दासकम्मकरपोरिसा - 'अयं अम्हाकं अय्यो' ति; सो पि जानाति — 'इमे मय्हं दासकम्मकरपोरिसा' ति । इति यस्मि समये सच्चे समादपेतब्बा मुसावादे तस्मि समये समादपेन्ति । इदं तस्स मुसावादस्मि वदामि । सो तस्सा रत्तिया अच्चयेन भोगे अदिन्नं येव परिभुञ्जति । इदं तस्स अदिन्ना - दानस्मि वदामि । एवं खो, विसाखे, निगण्ठुपोसथो होति । एवं उपवुत्थो खो, विसाखे, निगण्ठुपोसथो न महफ्फलो होति न महानिसंसो न महाजुतिको न महाविष्फारो ।
" कथं च विसाखे, अरियुपोसथो होति ? उपक्किलिट्ठस्स, विसाखे, चित्तस्स उपक्कमेन परियोदपना होति । कथं च विसाखे, उपक्किलिट्टस्स चित्तस्स उपक्कमेन परियोदपना होति ? इध, विसाखे, अरियसावको तथागतं अनुसरति — ' इति पि सो भगवा अरहं सम्मासम्बुद्धो विज्जाचरणसम्पन्नो सुगतो लोकविदू अनुत्तरो पुरिसदम्मसारथि सत्या देवमनुस्सानं बुद्धो भगवा' ति । तस्स तथागतं अनुस्सरतो चित्तं पसीदति, पामोज्जं उप्पज्जति । ये चित्तस्स उपक्किलेसा ते पहीयन्ति, सेय्यथापि, विसाखे, उपक्कि लिट्ठस्स सीसस्स उपक्कमेन परियोदपना होति । १०......
: २८ :
छ अभिजातियों में निर्ग्रन्थ
एकं समयं भगवा राजगहे विहरति गिज्झकूटे पब्बते । अथ खो आयस्मा आनन्दो येन भगवा तेनुपसङ्कमि ; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि । एकमन्तं
१. सुत्तपिटके, अंगुत्तरनिकाय पालि, तिकनिपात, महावग्गो, उपोसथसुत्तं, ३-७-१०; पृ० १६०-६१ ।
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org