Page Text
________________
द्वादशारणयमक्रम्
[विभ्यरे इहापि च साधर्म्य दृष्टान्त उच्यतेवातायनरेणुस्पर्शरसगन्धादिवन्न गृह्यन्ते ।
(वातायनेति) वातायनरेणुस्पर्शरसगन्धादिवन्न गृह्यन्त इति, तेषां हि रविकररोहयोतव्यक्तानां रूपमेव ग्राह्यम् ।
. अथोच्येत यद्येककालसहावस्थानादर्थानां विशेषो भविष्यति, अवतिष्ठते हि किञ्चित्कचित्कालम् , यथा पूर्वापरस्थितघटपटाविति, एवमपि तथाभूतसामान्याभ्युपगमादविशेषत्यमेव ।
(अथेति) अथोच्येत परेण यदि सम्बन्धदेशसमवस्थानादर्थानां विशेषो न भवति, एककालसहावस्थातादर्थानां विशेषो भविष्यति, यस्मादवतिष्ठते हि किश्चित् कञ्चित् कालम् , यथा पूर्वापरखिलधापकाविति, ननु विशेषकारणमत्र वक्तुं प्राप्तमिदन्तु सामान्यकारणमेवाशकितमिति, अत्रोच्यते 10 सामान्यद्वारेण विशेषः सिस्थतीति तदसिद्धिद्वारेण विशेषासिद्धिरिति सर्वत्र प्राह्यम् । अत्राध्याचार्य
उत्तरमाह-एवमपि तथाभूतसामान्याभ्युपगमादविशेषत्वमेव, पराभ्युपगम एवोत्तरत्वमाषचते, एककालावस्थानेनैककालसामान्याभ्युपगमात् , देशसम्बन्धसामान्याभ्युपगमवदुपान्त्यत्यागोऽकस्मात्तुल्यत्वादिलविशेषत्वमेव ।
विश्वाम्यंत___प्रागुक्तविधिना सर्वसामानाधिकरण्याच्च विशेषस्वतत्त्वस्यैकविकारेऽपि सर्वस्याशेषस्यापि, अन्यथा त्वविकारो जायेत तन्मात्रेऽन्यत्वाद्गन्धोनाधिकभाववत् , तस्मानास्त्येवामवस्थानामितश्रया खपुष्पवद्विशेषः।
(प्रागिति) प्रागुक्तविधिना सर्वसामानाधिकरण्याच विशेषस्वतत्त्वस्य परस्परापेक्षत्वाद्वि. शिष्यमाणस्वादावानां परस्परतः सर्व जगदेकाधिकरणम्, तत्रैकविकारेऽपि सर्वस्याशेषस्याप्यशेषस्य 20 तकपेक्षस्वात् , अभ्यथा त्वविकारो जायेत कुतः ? तन्मात्रेऽन्यत्वात् , को दृष्टान्तः ? गन्धोनाधिकभाव
वदिति, यथा भ्वम्भसोरयथासंख्येन, गन्धोनस्याम्भसो गन्धाधिकायाश्च भुवः, न ह्यूनाधिकभावेन विकारोवृष्टः, गन्धहीना आपस्तदधिका भूरिति, तस्मान्नास्त्येवानवस्थानानिराश्रयः खपुष्पवद्विशेष इति ।
शङ्कापरः, उत्तरार्धः समाधानपरः, वातायनेति जालगततपनमरीचि प्रकाशितरेणौ रूपमात्रमुपलभ्यते न तु स्पर्शरसगन्धा
दयो विद्यमाना अपि न ह्यनुपलम्भमात्रेणाभावः सिद्ध्यति किन्त योग्यत्वेऽभिव्यक्तत्वे च सत्यनुपलम्सेनैव स चात्र 25 तथा चकक्षेत्रादिरूपद्रव्यसम्बद्धानां रूपाद्यर्थानां न विशेषतासम्भवः शुद्धानां क्वचिदप्यदर्शनादिति निर्गलितार्थः । एवमेक
कालसम्बद्धानामर्थानामप्यविशिष्टत्वमादर्शयति अथोच्येतेति. परस्पर विशेषणत्वेन सर्वार्थानां नित्यप्रवृत्तत्वात् समयमात्रमपि कस्यापि स्थित्यभावेन कथमेकस्मिन् काले सहावस्थानमर्थानाम. यदाश्रयो विशेषोऽवस्थाप्येतेत्याशङ्कायामाह-यस्मादिति, यथेति, एकस्मिन् काले पूर्वापरदेशावच्छेदेन विद्यमानी घटपवित्यर्थः । एककालस्थानां प्रत्यासत्तेस्तुल्यत्वेन सामा
न्याभ्युपगमादकस्मादेव विशेषत्याग आपन्न इत्याशयेनाचार्य आहेत्यभिप्रायं सूचयति अत्रापीति । प्रागुक्तति, विशेषा 30 हि सर्वविशिष्ट एव न त्वविशिष्टः सामान्यरूपतापत्तः, येभ्यो विशिष्टः स ते विशेषणभूताः विशेषणत्वञ्च सामानाधिकरप्य विना न सम्भवति, न हि घटेऽवर्तमानो नीलो विशेषणं भवितुमर्हति. तथा च स्वातिरिकसर्वसामानाधिकरण्यं तस्य प्राप्तम्, तथा चैकविकारे सर्व विकारापत्तिरिति भावः । सर्वस्याशेषस्यापीति, विकारः स्यादिति शेषः, तत्र हेतुमाह-अशेषस्य तरपेक्षत्कादिति, तदतिरिक्तस्य सर्वस्य तदपेक्षत्वात्तस्य विकारे तेषामपि विकारः स्यात् तन्मात्रेऽन्यत्वादिति यथा
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002584 |
| Book Title | Dvadasharnaychakram Part 1 |
| Original Sutra Author | Mallavadi Kshamashraman |
| Author | Labdhisuri |
| Publisher | Chandulal Jamnadas Shah |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 354 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 25 MB |