________________
नवमं नमिप्रव्रज्याख्यमध्ययनम्
३३५ किमुक्तवानित्याह
मिहिलाए चेइए वच्छे सीयच्छाए मणोरमे ।
पत्त-पुप्फ-फलोवेए बहूणं बहुगुणे सया ॥९॥ व्याख्या-मिथिलायां पुरि चैत्ये उद्याने 'वच्छे'त्ति 'सूत्रत्वात् हिलोपे' वृक्षैः शीतच्छाये मनोरमे मनोरमाभिधाने पत्र-पुष्प-फलोपेते बहूनां प्रक्रमात् खगादीनां बहुगुणे फलादिभिरुपकारिणि सदा ॥९॥ तत्र किमित्याह
वाएण हीरमाणंमि चेइयंमि मणोरमे ।
दुहिया असरणा अत्ता एए कंदंति भो ! खगा ॥१०॥ व्याख्या-वातेन हियमाणे इतस्ततः क्षिप्यमाणो वातश्च तदा शक्रेणैव कृत इति सम्प्रदायः । चितिरिहेष्टिकादिचयस्तत्र साधुरयोग्यश्चित्यः स्वार्थेऽणि चैत्यस्तस्मिन् । कोऽर्थोऽधोबद्धपीठके, उपरि चोच्छ्रितपताके मनोरमे मनोऽभिरतिहेतौ 'वृक्षे इति शेषः' । दुःखिता अशरणा अत एवार्ताः पीडिता एते प्रत्यक्षाः क्रन्दन्ति भोः ! खगाः पक्षिणः । इह च यत् स्वजनाक्रन्दनं तत् खगाक्रन्दनप्रायम्, आत्मा च वृक्षकल्पो नियतकालावस्थितेस्ततः स्वस्वगतिगामितया द्रुमाश्रितखगोपमा एवामी स्वजनादयः । यदुक्तम्
"यद्वद् द्रुमे महति पक्षिगणा विचित्राः, कृत्वाश्रयं हि निशि यान्ति पुनः प्रभाते । तद्वज्जगत्यसकृदेककुटुम्बजीवाः;
सर्वे समेत्य पुनरेव दिशो भजन्ति ॥१॥ ततश्चाक्रन्दादिशब्दानामभिनिष्क्रमणहेतुत्वमसिद्धम्, स्वप्रयोजनहेतुकत्वात् तेषाम् । सर्वे हि सीदमानाः स्वार्थमेव रुदन्तीति भवदुक्ते हेतु-कारणे असिद्धे एवेति भावः ॥१०॥
ततश्च
एयमटुं निसामित्ता हेऊ-कारणचोइओ ।
तओ नमिं रायरिसिं देविंदो इणमब्बवी ॥११॥ व्याख्या—एतमर्थं निशम्य हेतु-कारणाभ्यां पूर्वोक्ताभ्यामनुपपत्तिपुरस्सराभ्यां चोदितोऽसिद्धोऽयं भवदुक्तो हेतुः कारणं चेत्यनुपपत्त्या प्रेरितो हेतु-कारणचोदितस्ततो नर्मि राजर्षि देवेन्द्र इदमब्रवीदिति ॥११।।
Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
