________________
तृतीयं चतुरङ्गीयाध्ययनम्
समिला किं युगच्छिद्रं विशेदन्याप्रयोगतः ? । सा विशेदपि तच्छिद्रं मानुषं तु सुदुर्लभम् ॥२॥ इति युगे नवमः ॥९॥
देवः कोऽप्युपलस्तम्भं चूरयित्वा महाबलः । तच्चूर्णं श्लक्ष्णमत्यन्तं चिक्षेप नलिकान्तरे ॥१॥ मेरुचूलामथारुह्य फूत्कृते तस्य पुद्गलाः । तत्क्षणात् तेऽनिलोद्धूताः सर्वे जग्मुर्दिशोदिशम् ॥२॥ कोऽपि कुर्वीत तं स्तम्भं पुनस्तैरेव पुद्गलैः । न तु मानुष्यकाद् भ्रष्टो मनुष्यो हि पुनर्भवेत् ||३|| इति परमाणौ दशमो दृष्टान्तः ॥१०॥
तत्र यथा मानुषत्वं दुर्लभं तथाऽऽह—
समावन्ना ण संसारे नाणागोत्तासु जाइसु । कम्मा नाणाविहा कट्टु पुढो विस्संभिया पया ॥२॥
व्याख्या – समापन्नाः समन्तादापन्नाः प्राप्ताः 'णेत्यलङ्कारे' । क्व संसारे पुनः क्व नानागोत्रास्वनेकनामसु जातिषु क्षत्रियादिषु । कर्माणि ज्ञानावरणीयादीनि नानाविधान्यनेकप्रकाराणि कृत्वा पृथगेकैकशः । 'विस्संभिय त्ति' बिन्दोरलाक्षणिकत्वाद् विश्वभृतः क्वचित् कदाचिदुत्पत्त्या सर्वजगद्व्यापकाः । उक्तं हि—
"त्थि किर सो पएसो लोए वालग्गकोडिमेत्तो वि । जम्मण-मरणाबाहा जत्थ जिएहिं न संपत्ता " ॥१॥
का: ? प्रजाः जनसमूहरूपाः ||२||
अमुमेवार्थमाह
एगया देवलोएस नरएसु वि एगया । एगया आसुरं कायं अहाकम्मेहिं गच्छई ॥३॥
१६५
व्याख्या — एकदा एकस्मिन् काले देवलोकेषु नरकेष्वप्येकदा । एकदा आसुरं कायमधस्त्यादेवोपलक्षणमिदं यथाकर्मभिस्तद्गत्यनुरूपचेष्टितैर्गच्छन्ति ||३|| तथा---
१. नास्ति किल स प्रदेशो लोके वालाग्रकोटिमात्रोऽपि । जन्म-मरणाबाधा यत्र जीवैर्न सम्प्राप्ता ||१||
For Private & Personal Use Only
Jain Education International 2010_02
www.jainelibrary.org
