Sammatitarka Prakaranam Part 2

SR No.: 002564
Original Sutra Author: Siddhasen Divakarsuri
Author: Kirtiyashsuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2009
Total Pages: 410
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 18 MB

Page 82

સંતિતપ્રશર, હાઇકુ-૨, માથા-૨૭-૨૭
મન્વાર્થ : વંગ્નિ પૂરજો = બંધ થતો ન હોય તો સંસારમો વંસvi =
સંસારમાં ભયપ્રાચુર્યનું દર્શન મોડ્યું = મૂઢતા. વચંa વિUT = અથવા બંધ વગર મોવસુદપસ્થિTI = મોક્ષસુખની પ્રાર્થના મોવો ય = અને મોક્ષ સ્થિ = સંભવી શકતો નથી.
VIકથા :
છેવી :
तम्हा सव्वे वि णया मिच्छादिट्ठी सपक्खपडिबद्धा । अण्णोण्णणिस्सिआ उण हवंति सम्मत्तसब्भावा ।। २१ ।। तस्मात् सर्वेऽपि नयाः मिथ्यादृष्टयः स्वपक्षप्रतिबद्धाः ।
अन्योन्यनिश्रिताः पुनः भवन्ति सम्यक्त्वसद्भावाः ।। २१ ।। અન્વાર્થ : તા = તેથી, સાપ બંદ્ધા = પોતાની માન્યતાથી બંધાયેલા સર્વે
વિ કા = સર્વે પણ નવો બિછવિઠ્ઠી = મિથ્યાષ્ટિમિથ્થારૂપ. ૩UT = વળી (જ્યારે) ૩Uોળિસિયા = પરસ્પર સાપેક્ષ સમત્તસમાવી = સમ્યક્તના સદ્ભાવરૂપ અર્થાત્ અવંધ્યકારણરૂપ
વંતિ = થાય છે. ગાથાર્થ : જેમ દ્રવ્યાસ્તિકનયના પક્ષમાં સંસાર ન ઘટે; તેમ પર્યાયાસ્તિકનયના પક્ષમાં પણ સંસાર ન જ ઘટે. કારણ કે દ્રવ્યાસ્તિકનય શાશ્વત - નિત્યવ્યક્તિવાદી છે અને પર્યાયાસ્તિકનય ક્ષણિકવાદી છે અર્થાત્ પ્રતિક્ષણ નાશ માનનાર છે. (૧૭)
જેમ દ્રવ્યાસ્તિકનયે સ્વીકારેલ નિત્યવાદપક્ષમાં સુખ-દુ:ખનો સંબંધ ઘટી શકતો નથી; તેમ પર્યાયાસ્તિકનયે સ્વીકારેલ ક્ષણિકવાદમાં પણ સુખ-દુઃખનો સંબંધ ઘટી શકતો નથી. આ રીતે બંને પક્ષમાં સુખ મેળવવા માટે અને દુઃખથી બચવા માટેનો પ્રયત્ન ઘટી શકતો નથી. (૧૮)
મન-વચન અને કાયાના યોગને લીધે કર્મ બંધાય છે અને કષાયને લીધે બંધાયેલા કર્મમાં સ્થિતિ નિર્મિત થાય છે; પરંતુ) માત્ર નિત્ય અથવા ક્ષણિક એવો આત્મા સ્વીકારવાથી કર્મબંધ અને બંધાયેલા કર્મની સ્થિતિનું કારણ ઘટી શકતું નથી. (૧૯)
જો કર્મબંધ થતો ન હોય તો સંસારમાં ભયપ્રાચર્યનું દર્શન એ મૂઢતામાત્ર છે અને કર્મબંધ વિના સંસારથી નિવૃત્તિસ્વરૂપ મોક્ષના સુખની અભિલાષા તેમજ મોક્ષ પણ ઘટી શકતો નથી. (૨૦)
તેથી, માત્ર પોતાના પક્ષને માનનારા સર્વ પણ નયો મિથ્યાદૃષ્ટિ છે, પરંતુ એ જ બધા નયો જો પરસ્પરના અત્યાચસ્વરૂપ સાપેક્ષ બને તો સમ્યક્તના અવંધ્યકારણ બને છે. (૨૧).