________________
संमतितर्कप्रकरणे, काण्ड - ३, गाथा- ६३
शास्त्रप्ररूपणायां न केवलायाः शासनभक्त्या आंशिकज्ञानस्य वाऽपेक्षाऽति दर्शयन्नाह -
ण हु सासणभत्तीमेत्तएण सिद्धंतजाणओ होइ ।
ण विजाणओ विणियमा पण्णवणाणिच्छिओ णामं ।। ६३ ॥
हु खलु शासनभक्तिमात्रेण सिद्धांतज्ञको द्वादशाङ्गमयजैनप्रवचनस्य ज्ञाता न भवति, विज्ञकोऽपि जीवादितत्त्वैकदेशज्ञाताऽपि नियमात् प्रज्ञापनानिष्टिशतो नाम नामेति कोमलामन्त्रणे, अनेकात्मकवस्तुस्वरूपप्ररूपणायां समर्थो न भवतीत्यर्थः ।
इदं धार्यम् यदीष्टं सिद्धान्तज्ञातृत्वं तत्प्ररूपकत्वं च तर्हि न केवल : शासनानुरागोऽपेक्ष्यः, किन्तु तेन सह स्याद्वादसिद्धान्तस्य परिपूर्णं ज्ञानमप्यावश्यकम् । स्याद्वादसिद्धान्तस्य पूर्णबोधं विनोत्सर्गापवादयोः, निष्टायव्यवहारयोः, ज्ञानक्रियानययोः सूत्रार्थयोर्ज्ञानाभावात् ससूत्रप्ररूपणाया असम्भव एव ।। ६३ ।।
અવ. ‘શાસનની ભક્તિમાત્રથી કે શાસનના આંશિક જ્ઞાનમાત્રથી શાસનની પ્રરૂપણામાં કુશળ બની શકાતું નથી’ તે જણાવતાં કહે છે
-
गाथा :
छाया :
हु सासणभत्तीमेत्तएण सिद्धंतजाणओ होइ ।
ण विजाणओ विणियमा पण्णवणाणिच्छिओ णामं ।। ६३ ।
न हु शासनभक्तिमात्रेण सिद्धान्तज्ञको भवति ।
न विज्ञकोऽपि नियमात् प्रज्ञापनानिश्चितो नाम ।। ६३ ।।
२५३
अन्वयार्थ : हु = परेजर सासणभत्तीमेत्तएण
शासननी भक्तिभात्रथी (ओई)
सिद्धांतनो भएाडार न होइ
सिद्धंतजाणओ = थतो नथी. विजाणओ वि सिद्धांतनो शिद्ध भएर पए। पण्णवणाणिच्छिओ णामं = ४३५शानो अधिडारी णियमा = निश्ये न = नथी.
=
ગાથાર્થ ઃ ખરેખર શાસનની ભક્તિમાત્રથી કોઈ સિદ્ધાંતનો જ્ઞાતા થઈ શકતો નથી. તેમજ સિદ્ધાંતનો આંશિક જ્ઞાતા પણ કાંઈ નિયમથી પ્રરૂપણાનો અધિકારી બની શકતો નથી. (૬૩)
Jain Education International 2010_02
=
=
તાત્પર્યાર્થ : કોઈ વ્યક્તિ માત્ર પોતાની શાસ્ત્રભક્તિથી પ્રેરાઈ પોતાને શાસ્ત્રોનો જ્ઞાતા માને છે; અને કોઈ થોડું જ્ઞાન થયું એટલે પોતાને તેની પ્રરૂપણાનો અધિકા૨ી માને છે. તે
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
