________________
संमतितर्कप्रकरणे, काण्ड-३, गाथा-२३-२४
१९३
अत्र सिद्धान्तकार उत्तरयन्नाह -
दव्वत्थंतरभूया मुत्ताऽमुत्ता य ते गुणा होज्ज ।
जइ मुत्ता परमाणू णत्थि अमुत्तेसु अग्गहणं ।।२४।। द्रव्यार्थान्तरभूता द्रव्यभिन्नास्ते पूर्वोक्तलक्षणलक्षिता गुणा मूर्ता इन्द्रियग्राह्या अमूर्त्ताप्टोन्द्रियाग्राह्या वा भवेयुः । यदि गुणा मूर्त्ता भवेयुस्तर्हि परमाणवो न सन्ति न भवन्ति, मूर्त्तिमद्रूपाद्याधारत्वादनेकप्रादेशिकस्कन्धद्रव्यवत् । अमूर्तेष्वग्रहणमथ ते गुणा अमूर्त्तास्तर्हि तेषामग्रहणम्, अमूर्तत्वादाकाशवत् । ततो द्रव्यगुणयोः कथंचिद्भेदाभेदावभ्युपगमनीयौ ।
एतद्गम्यम् - सिद्धान्तकारः प्राह- यदि गुणा द्रव्यभिन्ना भवेयुस्तर्हि ते किंस्वरूपाः ? इन्द्रियग्राह्या इन्द्रियाग्राह्या वा ? यदि इन्द्रियग्राह्यास्तर्हि परमाणवो न संभवन्ति, परमाणुषु विद्यमानानां गुणानामिन्द्रियाग्राह्यत्वात् । तेन च परमाणवः स्वस्य परमाणुत्वम्, सूक्ष्मत्वम्, अतीन्द्रियत्वं च परित्यज्य स्थूलरूपा भविष्यन्ति । यदि च गुणा इन्द्रियाग्राह्यास्तर्हि तेषामाकाशवदग्रहणं भविष्यति, तत्र च प्रतीतिविरोधः । तस्माद् द्रव्यगुणयोः कथञ्चिद्भेदाभेदावभ्युपगमनीयौ ।।२४ ।।
અવ. એકાંત ભેદવાદીએ રજૂ કરેલ દ્રવ્ય અને ગુણના બીજા લક્ષણની તથા તેના ભેદવાદની સમાલોચના કરતાં જણાવે છેगाथा : दव्वस्स ठिई जम्म-विगमा य गुणलक्खणं ति वत्तव्वं ।
एवं सइ केवलिणो जुज्जइ तं णो उ दवियस्स ।।२३।। द्रव्यस्य स्थितिर्जन्म-विगमौ च गुणलक्षणमिति वक्तव्यम् ।
एवं सति केवलिनो युज्यते तद् न तु द्रव्यस्य ।।२३।। अन्वयार्थ : दव्वस्स = (मेह छ ४) द्रव्यनु सक्ष ठिई = स्थिति य = अने
गुणलक्खणं = गुआन लक्ष जम्म-विगमा = उत्पत्ति-विन॥२॥ त्ति वत्तव्वं = में प्रमाणोडे लो. एवं सइ = (सिद्धांत के छ 3), २॥ प्रभाडोत छते तं = ते (AAI) केवलिणो = वतीने घशे उ = ५॥ दवियस्स = द्रव्यमा णो = नलि घटे.
छाया:
___Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
