________________
१८६
संमतितर्कप्रकरणे, काण्ड-३, गाथा-१६-२२
दसंभवात् । तेनैव प्रकारेण संबंधतः पुत्रादिसम्बन्धेन पुरुषः पित्रादिरेव भवेन्न त्वल्पो महान् वा, विशेषस्यास्वीकारे सामान्यस्याप्यसम्भवात् ।
इदं विज्ञेयम् - 'द्रव्यमेव तत्त्वम्, रूपादिगुणास्तु इन्द्रियसम्बन्धादुपचर्यन्ते' इत्याकारके विशेषविकलकेवलसामान्यस्वीकरणरूप एकान्ताभेदपक्षे नयनादीन्द्रियसम्बन्धाद् रूपादिव्यपदेशे स्वीकृते सत्यपि तद् द्रव्यमनन्तगुणकृष्णं, द्विगुणमधुरमित्यादि कुतो भवेत् ? यत इन्द्रियसम्बन्धमात्राद् रूपादिवैषम्यज्ञानं न भवति । तथैव पुत्रादिनां सम्बन्धद्वारेण पित्रादिभावे घटमाने सत्यपि स एव पुरुषोऽल्पो, महानित्यादि कुतो घटेत् ? न घटेत्, यतः सामान्यविशेषोभयात्मकद्रव्ये विशेषाणामस्वीकारे सामान्यस्याप्यभाव एव प्राप्नुयात् । तस्माद् द्रव्याद् गुणाः कथंचिद्भिन्ना एव ।।१९।। सय. सिril xu छ - गाथा : होज्जाहि दुगुणमहुरं अणंतगुणकालयं तु जं दव्वं ।
ण उ डहरओ महल्लो वा होइ संबंधओ पुरिसो ।।१९।। भवेद् द्विगुणमधुरमनन्तगुणकृष्णं तु यद्रव्यं ।
न तु अल्पो महान् वा भवेत् संबन्धतः पुरुषः ।।१९।। अन्वयार्थ : तु = quी जं दव्वं = हे द्रव्य दुगुणमहुरं = द्विगुमधुर
अणंतगुणकालयं = ridgustणु होज्जाहि = (3 शत) थाय ? उ = qणी, (तशत) पुरिसो = पुरुष संबंधओ = संciuथी (पिता वगैरे वय ५५) डहरओ = नानो वा = अथवा महल्लो = भोटो
ण होइ = नाय. ગાથાર્થ વળી, જે કોઈ દ્રવ્ય (જિહ્વાના સંબંધથી રસ એવા વ્યવહારને પામે કે આંખના સંબંધથી કાળું એવા વ્યવહારને પામે પણ) દ્વિગુણ મધુર કે અનંતગુણ કાળું' તેવા વ્યવહારને કઈ રીતે પામે ? અર્થાતુ ન પામે. તે જ રીતે કોઈ પુરુષ સંબંધથી (પિતા વગેરે વ્યવહારને પામે પણ) નાનો-મોટો એ व्यवहा२ने पाभी तो नथी. (१८)
छाया:
Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
