________________
संमतितर्कप्रकरणे, काण्ड-३, गाथा-८
१७३
अथ द्रव्यगुणानां भेदाऽभेदानेकान्तमजानतां मतं प्रदर्शयन्नाह -
रूव-रस-गंध-फासा असमाणग्गहण-लक्खणा जम्हा ।
तम्हा दव्वाणुगया गुण त्ति ते केइ इच्छंति ।।८।। यस्माद् येन कारणेन रूप-रस-गन्ध-स्पर्शा असमानग्रहण-लक्षणा द्रव्येभ्यो भिन्नप्रमाणलक्षणैाह्याः, तस्मात् ते गुणा द्रव्यानुगता द्रव्याश्रिता द्रव्याद्भिन्ना इति भावः, इति केचन वैशेषिकाद्याः स्वयूथ्या वा सिद्धान्तानभिज्ञा इच्छन्ति अभ्युपगच्छन्ति ।
अयं पूर्वपक्षः- यस्माद् द्रव्यग्राहकप्रमाणेभ्यो गुणग्राहकप्रमाणा भिन्नास्तथा द्रव्यलक्षणेभ्यो गुणलक्षणानि भिन्नानि तस्माद्गुणा द्रव्याद्भिन्ना एव न त्वभिन्नाः । अत्र द्रव्याणां चक्षु-स्पर्शद्वीन्द्रियग्राह्यत्वाद् गुणानां च प्रतिनियतेन्द्रियग्राह्यत्वाद्भिन्नप्रमाणग्राह्यत्वं प्रत्यक्षसिद्धम् तथा विभिन्नलक्षणत्वमपि-“क्रियावद् गुणवत् समवायिकारणं द्रव्यम्” [वैशे. दर्श. १-१-१५] “द्रव्याश्रय्यगुणवान् संयोगविभागेष्वकारणमनपेक्षः” [वैशे. दर्श. १-१-१६] इति वचनात् सिद्धमित्यनेकान्त-सिद्धान्तानभिज्ञाः केचन स्वयूथ्याः परयूथ्या वा प्रतिपादयन्ति ।।८।। અવ. દ્રવ્ય અને ગુણ વચ્ચે એકાંતે ભેદ માનનારા પૂર્વપક્ષ જણાવતાં કહે છે – गाथा : रूव-रस-गंध-फासा असमाणग्गहण-लक्खणा जम्हा ।
तम्हा दव्वाणुगया गुण त्ति ते केइ इच्छंति ।।८।। छाया : रूप-रस-गन्ध-स्पर्शा असमानग्रहण-लक्षणा यस्मात् ।
तस्माद् द्रव्यानुगता गुणा इति ते केचन इच्छन्ति ।।८।। अन्वयार्थ : जम्हा = से आराथी रूव-रस-गंध-फासा = ३५-२स-गंध मने
स्पर्श असमाणग्गहण-लक्खणा = मिन प्रभारी अने पक्षu. तम्हा = तेथी ते = ते गुण = गुणो दव्वाणुगया = द्रव्यना आश्रये
२॥२॥ छ. त्ति = थे प्रमाणे केइ = 240 इच्छंति = भाने छ. ગાથાર્થઃ જે કારણે રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શ એ દ્રવ્યથી ભિન્ન પ્રમાણથી ગ્રાહ્ય અને ભિન્ન લક્ષણવાળા દેખાય છે, તેથી તે ગુણો દ્રવ્યના આશ્રયે રહેનારા અર્થાત્ દ્રવ્યથી ભિન્ન છે એમ કેટલાક માને છે. (૮)
_Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
