Page Text
________________
संमतितर्कप्रकरणे, काण्ड-२, गाथा-१५
આ રીતે, ક્રમવાદ કે સહવાદ બેમાંથી કોઈપણ મતમાં બે ઉપયોગ ભિન્ન માનવામાં આવે તો સર્વજ્ઞપણું-સર્વદર્શીપણું ઘટી શકતું નથી, માટે એક જ ઉપયોગ માનવો જોઈએ અને આ એકોપયોગપક્ષમાં એક જ ઉપયોગ સંપૂર્ણ જગતને સામાન્ય-વિશેષ ઉભયરૂપે દર ક્ષણે ગ્રહણ કરતો હોવાથી, તે જ કેવલજ્ઞાન અને તે જ કેવલદર્શન હોવાથી ઉપરનો એકે દોષ આવતો નથી.
पू. निमद्राणिय क्षमाश्रम। बने उपयोगने अभिभाने छ भने ते भाटे "सव्वाओ लद्धीओ...” (विशेषा. u. 3०८८) ३ सिद्धांत क्यनो ४९॥ छ तथा पू. भलवासूिरी भा२। बने 6५योगने यु५६ भाने छ भने ते भाटे स्वमत संवा “सागारमणागारं लक्खणमेयं तु सिद्धाणं" (प्रशा. प. २, सू. ५४) वगेरे सिद्धांतवयनो ४५u छ. ग्रंथ.७।२ ५५५ સ્વમતસંમત આ વચનો તથા અન્ય વચનો પણ જણાવ્યા છે.
આ રીતે, દરેક મહાપુરુષો પોતાની સ્વીકારેલી માન્યતા માટે આધારભૂત જે આગમવચનો જણાવે છે તેનો ઉલ્લેખ ટીકાકાર મહર્ષિએ જણાવેલ છે. (૧૦-૧૪) क्रमवादिपक्षेण कृतं समाधानं ग्रन्थकारेण च कृतं प्रतिसमाधानमाह -
भण्णइ जह चउणाणी जुज्जइ णियमा तहेव एवं पि ।
भण्णइ ण पंचणाणी जहेव अरहा तहेयं पि ।।१५।। भण्यते आक्षिप्यते यथा क्रमोपयोगप्रवृत्तोऽपि चतुर्ज्ञानी मत्यादिचतुर्ज्ञानी तच्छक्तियुक्तत्वाद् ‘ज्ञातदृष्टभाषी' इत्यादि नियमाद् अवश्यमेव युज्यते, तथैवैतदपि तच्छक्तिसमन्वयाद् ‘अनन्तकेवलज्ञानी, ज्ञातदृष्टभाषी' इत्याद्यपि युज्यत एव । भण्यते अत्रोत्तरं दीयते यथैव अर्हन् केवली न पञ्चज्ञानी तथैतदपि भेदतो ज्ञानवान् दर्शनवानिति एतदपि न ।
अयं विशेषार्थः - क्रमवादे ज्ञानदर्शनयोरनन्तत्वं नोपपद्यते इति यदेकत्ववादिना प्रेरितं तत्र क्रमवादी आह - छद्मस्थकाले चतुर्णामपि ज्ञानानामुपयोगः क्रमिकः । तथापि तत्तच्छक्तिसमन्वयाद् ‘अयं महात्मा चतुर्ज्ञानी, व्यक्तबोधः, ज्ञातदृष्टभाषी' इत्यादि उच्यते तथा सार्वकालीनकेवलज्ञानदर्शनशक्तिसमन्वयाद् 'अनन्तकेवलज्ञानी, अनन्तकेवलदर्शी, ज्ञातदृष्टभाषी' इत्याद्यपि युज्यत एव । तत्प्रतिसमाधातुमेकोपयोगवादिना ग्रन्थकारेण भण्यते, यथा मत्याद्यावरणक्षयेऽपि मत्यादेरेकदेशग्राहित्वादर्हन् पञ्चज्ञानी न कथ्यते तथा दर्शनावरणक्षयेऽपि एकदेशग्राहिदर्शनस्य केवलिनि भेदेनानुपपत्तेः केवली भेदेन ज्ञानवान् दर्शनवानिति न घटते ।।१५।।
_Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002564 |
| Book Title | Sammatitarka Prakaranam Part 2 |
| Original Sutra Author | Siddhasen Divakarsuri |
| Author | Kirtiyashsuri |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |