________________
१९०
संमतितर्कप्रकरणे, काण्ड-३, गाथा-३८
-
सतातत्व: -"नश्यति, नष्ट: उत्पद्यते, उत्पन्नः” में विस्त-व्यव३२समर्थन ४२१. अत एव याव-निष्ठाव-योगपविqals “उत्पद्यमानमुत्पन्नम्, विगच्छद् विगतम्” मे सैद्धान्ति प्रयोग संभव. ५२मत--"इदानीं ध्वस्तो घटः" में, माघक्ष व्यवहा२ सर्वथा न घ20. महमा२४नयमे संभव. अत्र सम्मतिः
उप्पज्जमाणकालं, उप्पण्णं ति विगयं विगच्छंतं ।
दवियं पण्णवयंतो, तिकालविसयं विसेसेइ ।। ३/३७ ।। [ विभागजन्यमुत्पादमनिच्छतां केषांचिद् उत्पादार्थानभिज्ञत्वख्यापनम् ] नन्वन्तरगमनलक्षणस्य विनाशस्यासंभवात् विभागजस्य चोत्पादस्य; तद्वयाभावे स्थितेरप्यभावात् तत् त्रैकाल्यं दूरोत्सारितमेवेति मन्यमानान् वादिनः प्रति तदभ्युपगमप्रदर्शनपूर्वकमाह
दव्वंतरसंजोगाहि केचि दवियस्स बेंति उप्पायं ।
उप्पायत्थाऽकुसला विभागजायं ण इच्छंति ।।३८।। समानजातीयद्रव्यान्तरादेव समवायिकारणात् तत्संयोगासमवायिकारण-निमित्तकारणादिसव्यपेक्षाद् अवयवि कार्यद्रव्यं भिन्नं कारणद्रव्येभ्य उत्पद्यत इति द्रव्यस्योत्पादं केचन ब्रुवते । ते चोत्पादार्थानभिज्ञा विभागजातं नेच्छन्ति ।।३८ ।।
-: शास्त्रवार्तासमुच्चये :
स्याद्वादकल्पलताटीकायां स्त.१, गा.७५ नन्वेवं ‘परमाणुर्नित्यः' इति व्यवहारोऽपि भ्रान्तः स्यात्, परमाणोः परमाणुभावेन नाशस्याप्यभ्युपगमात्, अत एवावयव-विभागोत्तरं तथोत्पादप्रतिपादनात्, तदुक्तम्- [सम्मतौ]
दव्वंतरसंजोगाहि केई दवियस्य बेन्ति उप्पायं । उप्पायत्थाऽकुसला विभागजायं ण इच्छंति ।। ३/३८ ।। अणु-दुअणुएहिं दब्वे आरद्धे तिअणुअं ति ववएसो । तत्तो अ पुण विभत्तो अणुत्ति जाओ अणू होइ ।। ३/३९ ।। इति ।
Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
