Agam 25 Prakirnak 02 Atur Pratyakhyan Sutra

SR No.: 002562
Original Sutra Author: Veerbhadra Gani
Author: Kirtiyashsuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2010
Total Pages: 400
Language: Prakrit, Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, F000, & F020
File Size: 11 MB

Page 48

खण्ड
:-१
गा. ४
मिथ्या वचनं मृषावादः क्रोधादिवशादसद्भूतवचनादिरूपः । स्वाम्यादिभिर्न दत्तम् अदत्तं सचित्ताचित्तमिश्रभेदम् । दारयन्ति विदारयन्ति पुरुषस्याऽन्तरङ्गबहिरङ्गगुणानिति, दाराः परेषां दाराः परदाराः । ततः प्राणवधश्च मृषावादश्चादत्तादानं च परदाराश्च तेषां नियमनैरुपरमैस्तथा न परिमिता अपरिमिता या इच्छा परिग्रहविषया, ततोऽपि च यानि विरमणानि निवृत्तयस्तान्यणुव्रतानि भवेयुः । स्थूलशब्दोपपदानि वाच्यानि ।।३।।
गुण. पाण० प्राणवधो न तु प्राणिवधो जीववधस्तस्य हन्तुमशक्यत्वात् । मुसावाएत्ति एकारः प्राकृतभवः । मृषा मिथ्यावदनं मृषावादः । स च द्रव्यभावभेदाद् द्विधा क्रोधादिभेदादभूतोद्भावनभेदाच्च चतुर्धा । तत्र क्रोधादिभेदाः प्रसिद्धाः । १-तत्राभूतोद्भावनं यथा सर्वगत आत्मा, २-भूतनिह्नवो यथा नास्त्यात्मा, ३-वस्त्वन्तरन्यासो यथा गौरपि सन्नश्वोऽयमिति वदतः ४-परनिन्दावचनो यथा कुष्टी त्वमिति । नं दत्तमदत्तम् । तच्च स्वामिजीवतीर्थंकरगुरुभेदतश्चतुर्धा। भीमो भीमसेन इति न्यायाददत्तादानम् । परेषां दाराः परदाराः परकलत्राणि तेषां नियमनैरुपरमैः । अणुव्रताः[तानि] तावत् स्थूलशब्दोपपदानि सर्वाणि वाच्यानि । अपरिमितेच्छातश्च यानि विरमणानि निवृतयस्तैरणुव्रतानि भवेयुरिति गाथार्थः ।।३।।
जं च दिसावेरमणं अणत्थदंडाउ जं च वेरमणं । देसावगासि पि य गुणव्वयाइं भवे ताई ।।४।। यच्च दिग्विरमणमनर्थदण्डात् यच्च विरमणम् ।
देशावकाशिकमपि च गुणव्रतानि भवेयुस्तानि ।।४।। भुव० अथ यत्सामान्येन 'सत्त उ सिक्खाओ देसजइधम्मो, इत्युक्तम् । तान्येव विशेषतया गुणव्रतशिक्षाव्रते व्यपदिशन् प्रथमं गुणव्रतान्याह - दिश्यन्ते जीवा गमनागमनत्वेनास्विति दिशः । विरतिविरमणं दिशां विरमणं दिक्विरमणं, दिशा वा कृत्वा यद्विरमणं तत्प्रथम गुणव्रतम् । उक्तञ्च
दससु दिसासु बहिया लंधिज्जइ जत्थ नेव भूमीसा । तं दिसि विरइत्ति वयं पढमं गुणव्वयं तिगस्स ।।१।। जो धरइ दिसिवयमिमं सो अभयं देइ सयलजीवाणं । भुवणंमि पसरमाणं लोभसमुदं पडिखलेइ ।।२।।

Translation AI Generated

## Chapter
:-1
Verse 4
**Mithyāvacana** (false speech) is **mṛṣāvāda** (false speech) which is in the form of words that are not true due to anger, etc. **Svāmyādi** (master, etc.) **na dattam** (not given) **adattaṁ** (not given) **sacittācittāmiśrabhedaṁ** (mixed with thoughts and non-thoughts) **dārayanti** (tear) **vidārayanti** (tear) **puruṣasyāntaraṁgabahīraṁgagunān** (the inner and outer qualities of a person), **dārāḥ** (wives) **pareṣāṁ dārāḥ** (wives of others) **paradārāḥ** (wives of others). Therefore, **prāṇavadha** (killing of a living being), **mṛṣāvāda** (false speech), **adattādānaṁ** (taking what is not given), and **paradārāḥ** (wives of others) are **niyamanaiḥ** (by rules) **uparamais** (by restraint) **tathā na parimitā** (not limited) **aparimitā** (unlimited) **yā iccha** (desire) **parigrahaviṣayā** (related to possessions), **tato'pi ca yāni** (and also those) **viramaṇāni** (restraints) **nivṛttayaḥ** (cessations) **tāny aṇuvratāni** (those are minor vows) **bhaveyuḥ** (would be). **Sthūlaśabdopapadāni** (words with gross meanings) **vācyāni** (should be spoken). ||3||

**Commentary:** **Pāṇo** (Pāṇini) **prāṇavadho** (killing of a living being) **na tu** (not) **prāṇivadho** (killing of a living being) **jīvavadhaḥ** (killing of a living being) **tasya** (of that) **hantumaśakyatvāt** (because it is impossible to kill). **Musāvāe** (false speech) **itti** (thus) **ekāraḥ** (the letter 'a') **prākṛtabhavaḥ** (is in Prakrit). **Mṛṣā** (false) **mithyāvadanaṁ** (false speech) **mṛṣāvādaḥ** (false speech). **Sa ca** (and that) **dravya bhāva bhedāt** (due to the difference in the nature of the object) **dvidhā** (two types) **krodhādibhedāt** (due to the difference in anger, etc.) **abhūtodbhāvanabhedācca** (and due to the difference in the creation of the non-existent) **caturdhā** (four types). **Tatra** (there) **krodhādibhedāḥ** (the differences in anger, etc.) **prasiddhaḥ** (are well-known). 1- **Tatra** (there) **abhūtodbhāvanaṁ** (creation of the non-existent) **yathā** (as) **sarvagata ātmā** (the all-pervading soul), 2- **bhūtanīhnavaḥ** (destruction of the existent) **yathā** (as) **nāstyātmā** (there is no soul), 3- **vastvantaranȳāsaḥ** (