Page Text
________________
153
आवश्यक हारिभद्रीया
मायरं मा दुज्जह, जया वडिओ होइ तथा अन्नाणं गावीणं दुद्धं पाएज्जह, तो गोवाला पडिसुर्णेति, सोविं उच्चत्तविसाणो खंधवसहो जाओ, राया पेच्छइ, सो जुद्धिकओ कओ, पुणो कालेण आगओ पेच्छइ महाकायं वसहं पडएहिं घडिज्जंतं, गोवे पुच्छर - कहिं सो वसहोत्ति ?, तेहिं दाविओ, पेच्छतो तओ विसण्णो चिंतेंतो संबुद्धो, तथा चाह भाष्यकारःसेयं सुजायं सुविभत्तसिंगं, जो पासिया वसभं गोट्ठमज्झे ।
रिद्धिं अरुद्धिं समुपेहिया णं, कलिंगरायावि समिक्ख धर्मं ॥ २०७ ॥ ( भा० ) ॥ गोहंगणस्स मज्झे ढेक्कियस देण जस्स भजंति । दित्तावि दरियव सहा सुतिक्खसिंगा सरीरेण ॥ २०८ ॥ ( भा० ) ॥ पोराण गयो गलतनयणो चलंतवसभोट्ठो । सो चेव इमो वसहो पड्डय परिघट्टणं सहइ ॥ २०९ ॥ ( भा० ) ॥
गाथात्रयस्य व्याख्या - श्वेतं - शुक्लं सुजातं - गर्भदोषविकलं ( सुविभक्त ) शृङ्गं - विभागस्थसमशृङ्गं यं राजा दृष्ट्वाअभिसमीक्ष्य वृषभं-प्रतीतं गोष्ठमध्ये - गोकुलान्तः पुनश्च तेनैवानुमानेन ऋद्धिं-समृद्धि सम्पदं विभूतिमित्यर्थः, तद्विपरीतां चाऋद्धिं च संप्रेक्ष्य - असारतयाऽऽलोच्य कलिङ्गा-जनपदास्तेषु राजा कलिङ्गराजः, असावपि समीक्ष्य धर्म-पर्यालोच्य धर्म सम्बुद्ध इति वाक्यशेषः । किं चिन्तयन् ? - 'गोडंगणस्स मज्झे' ति गोष्ठाङ्गणस्यान्तः ढेक्कितशब्दस्य यस्य भग्न
१ मातरं मा दोग्ध, यदा वर्धितो भवेत् तदाऽन्यासां गवां दुग्धं पाययेत, ततो गोपालाः प्रतिशृण्वन्ति, सोऽप्युञ्च्चतम विषाणः स्कन्धवृषभो जातः, राजा प्रेक्षते, स युद्धयः कृतः, पुनः कालेनागतः प्रेक्षते महाकायं वृषभं महिषीवत्सैर्घयमानं, गोपान् पृच्छति क स वृषभ इति, तैर्दर्शितः, प्रेक्षमाणस्ततो विषपणचिन्तयन् संबुद्धः । * समस्थाइ प्र०
वन्तः,
के ? - दीप्ता अपि- रोषणा अपीत्यर्थः, दर्पितवृषभा- वलोन्मत्तबलीवर्दा इत्यर्थः, सुतीक्ष्णशृङ्गा अपि शारीरेण बलेन । पौराणः गतदर्पः गलन्नयनः चलद्वृषभोष्ठः, स एवायं वृषभोऽधुना पड्डुगपरिघट्टणं सहइ, धिगसारः संसार इति, सर्वप्राणभृतां चैवेयं वार्तेति तस्मादलमनेनेति, एवं सम्बुद्धो, जातीसरणं, निग्गओ, विहरइ । इओ पंचालेसु जणवसु कंपिल्ले गरे दुम्मुहो राया, सोवि इंदकेउं पासइ लोएण महिज्जंतं अणेयकुड भी सहस्सपडिमंडियाभिरामं पुणोवि लुप्तं, पडियं च अमेज्झमुत्ताणमुवरिं, सो संबुद्धो, तथाऽऽह भाष्यकारः
जो इंदके समलंकियं तु, दहुं पडतं पविलुप्पमाणं ।
रिद्धिं अरिद्धिं समुपेहिया णं, पंचालराया वि समिक्ख धम्मं ॥ २९० ॥ ( भा० ) निगदसिद्धैव, विहरइ । इओ य विदेहाजणवए महिलाए णयरीए नमी राया, गिलाणो जाओ, देवीओ चंदणं घति तस्स दाहपसमणनिमित्तं, वलयाणि खलखलंति, सो भणइ - कन्नाघाओ, न सहामि, एक्केके अवणीए जाव एक्केको अच्छइ,
१ एवं संबुद्धः, जातेः स्मरणं, निर्गतः, विहरति । इतश्च पाञ्चालेषु जनपदेषु काम्पील्ये नगरे दुर्मुखो राजा, सोऽपि इन्द्रकेतुं पश्यति लोकेन मझमानं अनेक लघुपताकासहस्रपरिमण्डिताभिरामं, पुनरपि लुप्यमानं, पतितं चामेध्य मूत्राणामुपरि, स संवन्द्रः, विहरति । इतश्च विदेहजनपदे मिथिलायां नगर्यो नमी राजा, ग्लानो जातः, देव्यश्चन्दनं घर्षयन्ति तस्य दाहप्रशमननिमित्तं वलयानि शब्दयन्ति, स भणति कर्णाघातः, न सहे, एकैकस्मिन्नपनीते यावदेकैकस्तिष्ठति,
सदो नत्थि, राया भणइ-ताणि वलयाणि न खलखलेंति १, अवणीयाणि, सो तेण दुक्खेण अब्भाहओ परलोगाभिनुहो चिंतेइ - बहुयाण दोसो एगस्स न दोसो, संबुद्धो, तथा चाह
बहुयाण सद्दयं सोचा, एगस्स य असद्दयं । वलयाणं नमीराया, निक्खतो मिहिलाहियो || २११ ॥ ( भा० )
कण्ठ्या, विहरइ । इओ य गंधारविसए पुरिमपुरे णयरे नग्गई राया, सो अन्नया अणुजत्तं निग्गओ, पेच्छइ चूयं कुसुमियं, तेण एगा मंजरी गहिया, एवं खंधावारेण लयंतेण कट्ठावसेसो कओ, पडिनियतो पुच्छर - कहिं सो चूयरुक्खो ?, अमचेण कहियं - एस सोत्ति, कहं कट्ठाणि कओ १, तओ भणइ-जं तुन्भेहिं मंजरी गहिया पच्छा सवेण खंधावारेण गहिया, सो चिंतेइ - एवं रज्जसिरित्ति, जाव ऋद्धी तात्र सोहेइ, अलाहि एयाए, संबुद्धो । तथा चाह
जो चूयरुक्खं तु मणाहिरामं, समंजरिं पल्लवपुप्फचित्तं ।
रिद्धिं अरिद्धिं समुपेहिया णं, गंधाररायावि समिक्ख धम्मं ॥ २१२ ॥ ( भा० ) ॥
१ शब्दो नास्ति, राजा भणति तानि वलयानि न शब्दयन्ति ?, अपनीतानि स तेन दुःखेनाभ्याहतः परलोकाभिमुखश्चिन्तयति- बहूनां दोषो नैकस्य दोषः, संबुद्धः । विहरति, इतश्च गान्धारविषये पुरिमपुरे नगरे नग्गती राजा, सोऽन्यदाऽनुयात्रायै निर्गतः, प्रेक्षते यूतं कुसुमितं, तेनैका मञ्जरी गृहीता, एवं स्कन्धावारेण गृह्णता काष्ठावशेषः कृतः, प्रतिनिवृत्तः पृच्छति क स चूतवृक्षः १, अमात्येन कथितं स एष इति, कथं काष्ठीकृतः, ?, ततो भणति - यस्वया मञ्जरी गृहीता पश्चात् सर्वेण स्कन्धावारेण गृहीता, स चिन्तयति एवं राज्यश्रीरिति यावदृद्धिस्तावत् शोभते, अलमनया, संबुद्धः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002522 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 02 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 260 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 12 MB |