Page Text
________________
आवश्यक हारिभद्रीया
104 चोरा गामवत्थं विणिग्या एगो बेंति घाएह । जं पेच्छ सबं दुपयं च चउप्पयं वावि ॥ ७ ॥ बिइओ माणुस पुरिसे य तइओ साउहे चउत्थे य । पंचमओ जुज्झते छडो पुण तरिथमं भणइ ॥ ८ ॥ एकं ता हरह धणं बीयं मारेह मा कुह एवं । केवल हरह धणंती उवसंहारो इमो तेसिं ॥ ९ ॥ सधे मारेहत्ती वट्टइ सो किण्हलेसपरिणामो । एवं कमेण सेसा जा चरमी सुक्कलेसा ॥ १० ॥ आदिल्लतिणि एत्थं अपसत्था उवरिमा पसत्था उ । अपसत्यासुं वट्टिय न वट्टियं जं पसत्थासुं ॥ ११ ॥ एसऽइयारो एयासु होइ तस्स य पडिक्कमामित्ति । पडिकूलं घट्टामी जं भणियं पुणो न सेवेमि ॥ १२ ॥
प्रतिक्रमामि सप्तभिर्भयस्थानैः करणभूतैर्यो मया दैवसिकोऽतिचारः कृत इति, तत्र भयं मोहनीयप्रकृतिसमुत्थ आत्मपरिणामस्तस्य स्थानानि - आश्रया भयस्थानानि - इहलोकादीनि, तथा वाद सग्रहणिकारः
इहपरलोयादाणमक म्हाभाजीव मरणमसिलोए' सि
अस्य गाथा कलस्य व्याख्या -' इहपरलोअ' त्ति इहलोकभयं परलोकभयं तत्र मनुष्यादिसजातीयादन्यस्मान्मनु
१ नौरा ग्रामवधायें विनिर्गता एको ब्रवीति घातयत। यं पश्यत तं सर्वं द्विपदं च चतुष्पदं वापि ॥ ७ ॥ द्वितीयो मनुष्यान् पुरुषांश्च तृतीयः सायुधान् चतुर्थश्च । पञ्चमो युध्यमानान् षष्ठः पुनस्तत्रेदं भणति ॥ ८ ॥ एकं तावद्धरत धनं द्वितीयं मारयत मा कुरुतैवम् । केवलं हरत धनं उपसंहारोऽयं तस्य ॥ ९ ॥ सर्वान् मारयतेति वर्त्तते स कृष्ण लेश्यापरिणामः । एवं क्रमेण शेषाः यावश्चरमः शुललेश्यायाम् ॥ १० ॥ यथास्तिस्रोऽश्राप्रशस्ता उपरितनाः प्रशस्तास्तु । अप्रशस्तासु वृत्तं न वृत्तं प्रशस्तासु यत् ॥ १३ ॥ एषोऽतिचार एतासु भवति तस्माच्च प्रतिक्राभ्यामि । प्रतिकूलं बसें यद्भणितं पुनर्न सेवे ॥ १२ ॥ ष्यादेरेव सकाशात् भयमिहलोकभयं, विजातीयान्तु तिर्यग्देवादेः सकाशाद्भयं परलोकभयम्, आदीयत इत्यादानं - धनं तदर्थं चौरादिभ्यो यद्भयं तदादानभयम्, अकस्मादेव - बाह्यनिमित्तानपेक्षं गृहादिष्वेवावस्थितस्य राज्यादौ भयम् अकस्माद्भयं, 'आजीवे' ति आजीविकाभयं निर्धनः कथं दुर्भिक्षादावात्मानं धारयिष्यामीत्याजीविकाभयं मरणाद्भयं मरणभयं प्रतीतमेव, 'असिलोगो' त्ति अश्लाघाभयम् - अयशोभयमित्यर्थः, एवं क्रियमाणे महदयशो भवतीति तद्भयान्न प्रवर्तत इति गाथाशकलाक्षरार्थः ॥ मदः - मान [ग्रन्थाग्रं० १६५०० ] स्तस्य स्थानानि - पर्याया भेदा मदस्थानानि, इह च प्रतिमामीति वर्तते, अष्टभिर्मदस्थानैः करणभूतैर्यो मया दैवसिकोऽतिचारः कृत इति, एवमन्येष्वपि सूत्रेष्वायोज्यं, कानि पुनरष्टौ मदस्थानानि १, अत आह सङ्ग्रहणिकारः
जाईंकुलबहरूने तथईसरिए सुए लाहे ॥ १ ॥
अस्य व्याख्या- कश्चिन्नरेन्द्रादिः प्रत्रजितो जातिमदं करोति, एवं कुलबल रूपतपऐश्वर्य श्रुतला भेष्वपि योज्यमिति ॥ नवभिर्ब्रह्मचर्यगुतिभिः, शेषं पूर्ववत्, ताश्चेमाः -
वसेहिकेहनिसिर्जिदिर्ये कुटुंतैरपुर्वकीलियपैणीए । अइमायाहारविभूसणा य नव बंभगुती ॥ १ ॥
व्याख्या - ब्रह्मचारिणा तद्गुत्यनुपालनपरेण न स्त्रीपशु पण्डकसंसक्ता वसतिरासेवनीया, न स्त्रीणामेकाकिनां कथा कथनीया, न स्त्रीणां निषद्या सेवनीया, उत्थितानां तदासने नोपवेष्टव्यं न स्त्रीणामिन्द्रियाण्यवलोकनीयानि, न स्त्रीणां कुड्यान्तरितानां मोहनसंसकानां क्वणितध्वनिराकर्णयितव्यः, न पूर्वक्रीडितानुस्मरणं कर्तव्यं, न प्रणीतं भोक्तव्यं, स्निग्धमित्यर्थः, नातिमात्राहारोपभोगः कार्यः, न विभूषा कार्या, एता नव ब्रह्मचर्यगुप्तय इति गाथार्थः ॥ प्राग्निरूपितशब्दार्थस्तस्य धर्मः - क्षान्त्यादिलक्षणस्तस्मिन् दशविधे- दशप्रकारे श्रमणधर्मे सति तद्विषये वा प्रतिषिद्धकरणादिना यो मयाऽतिचारः कृत इति भावना । दशविधधर्मस्वरूपप्रतिपादनायाह सङ्ग्रहणिकारः
श्रमणः
खंती य मद्दवजव मुत्ती तव संजमे व बोदधे । सच्चं सोयं आकिंचणं च बंभं च जहधम्मो ॥ १ ॥
क्षान्तिः श्रमणधर्मः, क्रोधविवेक इत्यर्थः, 'चशब्दस्य व्यवहितः सम्बन्धः, मृदोर्भावः मार्दवं मानपरित्यागेन वर्तनमित्यर्थः तथा ऋजुभाव आर्जवं - मायापरित्यागः, मोचनं मुक्तिः, लोभपरित्याग इति भावना, तपो द्वादशविधमनशनादि, संयमश्चाश्नवविरतिलक्षणः 'बोद्धव्यः' विज्ञेयः श्रमणधर्मतया, सत्यं प्रतीतं, शौचं संयमं प्रति निरुपलेपता, आकिवन्यं च, कनकादिरहिततेत्यर्थः, ब्रह्मवर्य च एष यतिधर्मः, अयं गाथाक्षरार्थः ॥ अन्ये त्वेवं वदन्ति - खंती मुत्ती अज्जव मद्दव तह लाघवे तवे चेत्र । संयम चियागऽकिंचण बोद्धवे बंभचेरे य ॥ १ ॥ तत्र लाघत्रम् - अप्रतिबद्धता, त्याग:संयतेभ्यो वस्त्रादिदानं, शेषं प्राग्वत्, गुप्त्यादीनां चाऽऽद्यदण्डको तानामपी होपन्यासोऽन्यविशेषाभिधानाददुष्ट इति ॥ एकादशभिरुपासकप्रतिमाभिः करणभूताभिर्योऽतिचार इति, उपासकाः - श्रावकास्तेषां प्रतिमा:- प्रतिज्ञा दर्शनादिगुयुक्ताः कार्या इत्यर्थः, उपासकप्रतिमाः, ताश्चैता एकादशेति
1
दंसणवयसामाइय पोसह पडिमा अबंभ सच्चिते । आरंभपेसविजए समणभूए य ॥ १ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002522 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 02 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 260 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 12 MB |