________________
97
आवश्यकहारिभद्रीया
नरसमुहुत्तिएस पुण अभीइंमि य एक्कोवि न कीरइ, ताणि पुण एयाणि
समिया भरणीओ भद्दा अस्सेस साइ जेट्ठा य । एए छ नक्खत्ता पनरसमुडुत्ससंजोगा ॥ ४५ ॥
कुसपडिमत्ति दारं गयं, इयाणि पाणयंति दारं
सुत्तत्थतदुभयविऊ पुग्भो बेसूण पाणय कुसे य । गच्छद य जउड्डाहो परिवृयेऊण आयमणं ॥ ४६ ॥
इमाए वक्खाणं- आगमविहिष्णू मत्तएण समं असंसद्वपाणयं कुसा य समच्छेया अवरोप्परमसंबद्धा हत्थचउरंगुलपमाणा घेत्तुं पुरओ (पिओ) अणवयक्खतो गच्छइ थंडिलाभिमुहो जेण पुषं थंडिलं दिई, दब्भासह केसराणि चुणाणि वा घिष्पति, जइ सागारियं तो परिद्ववेत्ता हत्थपाए सोपंति य आयमंति य जेहिं बूढो, आयमणग्गहणेणं जहा जहा उड्डाहो न होइ तहा तहा सूयणंति गाथार्थः ॥ ॥ इयाणिं नियत्तणित्ति दारं
थंडिलवाघापुणं भवाबि अणिच्छिए अणाभोगा । भमिऊण उवागच्छे सेणेव पहेण न नियते ॥ ४७ ॥
एवं निजमाणे थंडिलस्स वाघाएण, वाघाओ पुण तं उदयहरियसंमीसं होज्जा अणाभोगेण वा अनिच्छियं थंडिलं तो
१ पञ्चदशमुहूर्त्तकेषु पुनरभिजिति कोऽपि न क्रियते तानि पुनरेतानि । कुशप्रतिमेति द्वारं गतं, इदानीं पानीयमिति द्वारं, अस्या व्याख्यानंआगमविधिज्ञो मात्रकेण सममसंसृष्टपानीयं कुशांश्च समच्छेदान् परस्परमसंबद्धान् हस्तचतुरङ्गुलप्रमाणान् गृहीत्वा पुरतः पृष्ठतोऽपश्यन् गच्छति स्थण्डिलाभिमुखः येन पूर्व दृष्टं दर्भादिष्वसम्सु केशराणि चीर्णानि वा गृह्यन्ते, यदि सागारिकं तदा परिष्ठाप्य हस्तपादयोः शौधं कुर्वन्ति आचामन्ति च येन्यूडः, आचमनग्रहणेन यथा यथोड्डाहो न भवति तथा सूचनमिति । इदानीं निवर्त्तनमिति द्वारं, एवं नीयमाने स्थण्डिलस्य व्याघातेन, व्याघातः पुनस्तत् उदकहरित संमिश्रं भवेत् अनाभोगेन वाऽनिष्टं स्थण्डिलं तदा
भेमिऊण पयाहिणं अकरेंतेहिं जवागच्छियबं, जइ तेणेत्र मग्गेण नियत्तंति तो असमायारी, कयाइ उट्ठेज्जा, सो य जओ चैव उट्ठेइ तओ चैव पहावेइ, पच्छा जओ चेत्र उट्ठेइ तओ चेत्र पहावेइ, जओ गामो तओ पहावेजा, तम्हा भमिऊण जओ थंडिलं उवहारियं तत्थ गंतवं, न तेणेव पहेणं, नियत्तणित्ति दारं
कुसमुट्ठी एगाए अच्छण्णाइ एत्थ धाराए । संथारं संथरेजा सवत्थ समो उ कायो ॥ ४८ ॥ व्याख्या—जाहे थंडिलं पमज्जियं भवइ ताहे कुसमुट्ठीए एगाए अबोच्छिष्णाए धाराए संथारो संथरिज्जइ, सोय सबत्थ समो कायबो, सिमंमि इमे दोसा
विसमा जइ होज तथा उवरि माझे व हेडओ बाचि । मरणं गेलण्णं वा तिन्हंपि उ निद्दिसे तस्थ ॥ ४९ ॥ उवरिं आयरियाणं मझे वसहाण हेट्ठि भिक्खूणं । तिण्हंदि रक्खणड्डा सङ्घस्थ समा उकायचा ॥ ५० ॥ गाथाद्वयमपि पाठसिद्धं, जइ पुण तणा ण होज्जा तो इमो विही—
जत्थ य नत्थि तणाई चुण्णेहिं तत्थ केसरेहिं वा । कायश्वोऽस्थ ककारो हेड तकारं च बंधेजा ॥ ५१ ॥
१ आन्वा प्रदक्षिणमकुर्वद्भिरुपागन्तव्यं, यदि तेनैव मार्गेण निवर्तन्ते तदाऽसामाचारी, कदाचिदुत्तिष्ठेत् स च यत्रैवोत्तिष्ठेत् तत एव प्रधावति, पश्चात एव उत्तिष्ठति तत एव प्रधावति यतो प्रामस्तत एव प्रधावेत् तस्मात् भ्रान्वा यत्र स्थण्डिलमवधारितं तत्र गन्तव्यं न तेनैव पथा, निवर्त्तनेति द्वारं । यदा स्थण्डिलं प्रमार्जितं भवति तदा कुशमुट्यैकयाsयुच्छिनया धारया संस्तारकः संस्तीयेते, स च सर्वत्र समः कर्तव्यः, विषमे हमे दोषाः । यदि पुनस्तृणानि न भवेयुस्तदेष विधिः.
व्याख्या - जत्थ तणा न विज्जति तत्थ चुण्णेहिं नागकेसरेहिं वा अवोच्छिन्नाए धाराए ककारो कायवो हेट्ठा य तकारो वधेयवो, असइ चुण्णाणं केसराणं वा पलेवयाईडिंवि किरइ । तणत्ति दारं गयं, इयाणिं सीसत्ति दारं, तत्थ---
जाए दिसाऍ गामो तत्तो सीसं तु होइ कायष्ठं । उद्वैतरक्खणद्वा एस विही से समासेणं ॥ ५२ ॥
इमीए वक्खाणं- जाए दिसाए गामो परिहविज्जंतस्स तओ सीसं कायबं, पडिस्सयाओऽवि णीणंतेहिं पुत्रं पाया णीणेयबा पच्छा सीसं, किंनिमित्तं -', 'उद्वैतरक्खणडा' जओ उट्ठेइ तओ चेत्र गच्छइ सपडिहुत्ते गच्छंते अमंगलंतिकट्टु । सीसत्ति दारं, इयाणिं उवगरणेति दारं
चिण्ा उवगरणं दोसा उभ अधिकरणंमि मिच्छत सो व राया व कुणइ गामाण वहकरणं ॥ ५३ ॥
इमीए वक्खाणं- परिद्वाविज्जंते अहाजायमुवगरणं ठवेयवं-मुहपोतिया रयहरणं चोलपट्टओ य, जइ एवं न ठवेंति असमाचारी आणाविराहणा, तत्थ दिट्ठे जणेण दंडिओ सोचा कुविओ कोवि उद्दविओत्ति गामवहणं करेज मिच्छतं
१ यत्र तृणानि न विद्यन्ते तत्र चूर्ण नागकेशरैर्वाऽव्युच्छिन्नया धारया ककारः कर्त्तव्यः अधस्ताच्च तकारो बद्धग्यः, असत्सु चूर्णेषु केशरेषु वा प्रलेपादिभिरपि क्रियते । तृणानीति द्वारं गतं इदानीं शीर्षमिति द्वारं, तत्र-अस्या व्याख्यानं यस्यां दिशि ग्रामः परिष्ठापयतस्तस्यां शीर्ष कर्त्तव्यं, प्रतिश्रयादपि नीयमानैः पूर्व पादी निष्काशयितस्य पश्चाच्छीर्ष, किंनिमित्तं ?, उत्तिष्ठतो रक्षार्थ, यत उत्तिष्ठति तत एव गच्छति सप्रतिपक्षे ( परावृत्य ) गच्छत्य मङ्गलमितिकृत्वा । शीर्षमिति द्वारं, इदानीमुपकरणमिति द्वारं, अस्या व्याख्यानं - परिष्ठाप्यमाने यथाजातमुपकरणं स्थाप्यं मुखवखिका रजोहरणं चोलपट्टकथ, यथेवं न स्थापयन्ति असामाचारी आज्ञाविराधना, तत्र दृष्टे जनेन दण्डिकः श्रुत्वा कुपितः कोऽप्युपद्रावित इति प्रामवधं कुर्यात् मिध्यात्वं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org