Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

SR No.: 002521
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 340
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 14 MB

Page 80

मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः जाहकस्तिर्यग्विशेषः, तदुदाहरणम्-पातुं थोवं थोयं खीरं पासाणि जाहओ लिहइ । एमेव जितं काउं पुच्छति मतिमं ण खदेति । १।
गोउदाहरणम्-एगेण धम्महितेण चाउबेजाण गावी दिण्णा, ते भणंति-परिवाडीए दुज्झउ, तहा कतं, पढमपरिवाडीदोहगो चिंतेति-अज चेव मज्झं दुद्धं, कलं अण्णस्स होहिति, ता किं मम तणपाणिएण इह हारवितेण', ण दिण्णं, एवं सेसेहि वि, गावी मता, अवण्णवादो य धिज्जाइयाणं, तद्दवण्णदववोच्छेदो, उक्तं च-अण्णो दोज्झति कलं णिरत्थयं से वहामि किं चारिं ? । चउचरणगवी उ मता अवण्ण हाणी उ बडुआणं ॥१॥ प्रतिपक्षगौः-मो मे होज अवण्णो गोवज्झा मा पुणो व ण लभेजा । वयमवि दोन्झामो पुण अणुग्गहो अण्णदूहेऽवि । दार्टान्तिकयोजना-सीसा पडिग्छ. गाणं भरोत्ति तेवि य सीसगभरोत्ति । ण करेंति सुत्तहाणी अण्णत्थवि दुल्लहं तेसिं॥१॥ अविणीयत्तणओ।
पीत्वा स्तोकं लोक क्षीरं पार्ययोजाहको लेति । एवमेव जीतं (परिचितं) कृत्वा पृच्छति मतिमान् न खेदयति । ।। २ गवोदाहरणम्-एकेन धर्माधिकेन चातुर्वैयेभ्यो गौर्दत्ता, ते भणन्ति-परिपाळ्या दुहन्तु, तथा कृतं, प्रथमपरिपाटीदोहकश्चिन्तयति-अचैव मम दुग्धं, कल्ये अभ्यस्य भविष्यति, तरिक मम तृणपानीपाभ्यामाहारिताभ्यामिह 1, न दत्तं, एवं शेषेरपि, गौम॒ता, अवर्णवाद धिग्जातीयानां, तद्रव्यान्यव्यव्यवच्छेदः, उक्तंच-अन्यो धोक्ष्यति कल्ये निरर्थक तस्या वहामि किं चारीम् । चतुश्चरणा गौर्मतैब, अवर्णो हानिस्तु बटुकानाम् । १।३ माऽस्माकं भूदवर्णों गोवधका (इति) मा पुनथ न लभित्रम् । वयमपि धोक्ष्यामः पुनरनुग्रहोऽन्येन दुग्धेऽपि।।।शिष्याः प्रतीच्छकानां भार इति तेऽपि च शिष्यभार इति । न कुर्वन्ति सूबहानिः अन्यत्रापि दुर्लभं वेषां । । । भविनीतत्वात्. *वाडिगो. + मज्म रु.
भेर्युदाहरणं पूर्ववत् । आभीर्युदाहरणम्-आभीराणि घयं गड्डीए घेत्तूण पट्टणं विक्किांणि गयाणि, आढत्ते मप्पे आभीरी हेतुओ ठिता पडिमिछति, आभीरोऽवि वारगेण अप्पिणति, कथमवि अणुवउत्तं प्पिणणे गहणे वा अंतरे वारगो भग्गो. आभीरी भणति-आ सच गामेल्लग! किं ते 'कडं?, इतरोऽवि आह-तुम उम्मत्ता अण्णं पलोएसि अण्णं गेण्हसि, ताणं कलहो, पिट्टापिट्टी जाता, सेसंपि घयं पडियं, उसूरए जंताणं सेसघयरूवगा बलद्दा य तेणेहिं हडा, अणाभागिणो संवुत्ताणि। एवं जो सीसो पञ्चुच्चारादि करेंतो अण्णहा परूवेतो पढंतोवा सिक्खावितो भणति-तुमे चेव एवं वक्खाणि कहिअं वा-मा णिण्हवेहि दाउं उवजुंजिअ देहि किंचि चिंतेहि । वच्चामेलियदाणे किलिस्ससि तं चऽहं चेव॥१॥पडिवक्खे कहाणगं पूर्ववत्, नानात्वं प्रदर्यते, भग्गे वा||रगे उत्तिण्णो, दोहिवि तुरितं तुरितं कप्परेहिं घतं लइअं, थेवं नहं, सो आभीरो भणति
आभीरा पतं गल्या गृहीत्वा पत्तनं विकायका गताः, भारम्धे माने आभीरी अधःस्थिता प्रतीप्सति, भाभीरोऽपि वारकेणार्पयति, कथमप्यनुपयुक्त अर्पणे महणे वाऽन्तरा घटो भग्नः, आभीरी भणति-आः सत्यं ग्रामेयक ! किं त्वया कृतं !, इतरोऽप्याह-रवमुन्मत्ताऽन्यं प्रलोकयसि अन्यं गृहासि, तयोः कलहो (जातः) केशाकेशि जातं, शेषमपि घृतं पतितं, उत्सूरे यातोः शेषधृतरूप्यका बलीवदौ च स्तेनैर्हतो, भनाभागिनी (भोगाना ) संवृत्तौ । एवं यः शिष्यः प्रत्युचारादि कुर्वन् अन्यथा प्ररूपयन् पठन् वा शिक्षितः भणति-स्वयैवैवं व्याख्यातं कथितं वा, मा अपलपीः दत्त्वा उपयुज्य देहि किञ्चिचिन्तय । ध्यत्याने. डितदाने केक्ष्यसि त्वं चाहमेव ।। । प्रतिपक्षे कथानकं, भने घटे उत्तीर्णः, द्वाभ्यामपि त्वरितं त्वरितं कर्परैघृतं लातं, स्तोक नष्टं, स भाभीरो भणति*विकिणगाणि. + मेप्पे. । पडिग्छेति. उत्त पि.. सकतं. १ उसूयं. ६ अणाभागीणि संजुत्ताणि. || बारगो उदीणो. मए ण सुट्ट पणामितं, सावि भणति-मए ण सुट गहियं । एवं आयरिएण आलावगे दिण्णे विणासितो, पच्छा आयरिओ भणति-मा एवं कुट्टेहि, मया अणुवउत्तेण दिण्णो त्ति, सीसो भणति-मए ण सुट्ट गहितोत्ति । अहवा जहा आभीरो जाणति-एवड्डा धारा घडे माइत्ति, एवं आयरिओऽवि जाणति-एवई आलावगं सकेहिति गेण्हिउंति गाथार्थः ॥१३९॥ ___ इत्थमाचार्यशिष्यदोषगुणकथनलक्षणो व्याख्यानविधिः प्रतिपादितः, इदानीं कृतमङ्गलोपचारो व्यावर्णितप्रसङ्गविस्तरः प्रदर्शितव्याख्यानविधिरुपोद्घातदर्शनायाह
उद्देसे १ निदेसे २ निग्गमे ३ खित्त ४ काल ५ पुरिसे ६ अ । कारण ७ पचय ८ लक्खण ९ नए १० समोआरणा ११ ऽणुमए १२॥ १४०॥ किं १३ कइविहं १४ कस्स १५ कहिं १६ केसु १७ कहं १८ केच्चिरं १९ हवइ कालं ।
कइ २० संतर २१ मविरहिअं २२ भवा २३ गरिस २४ फासण २५ निरुत्ती २६ ॥ १४१॥ व्याख्या-उद्देशो वक्तव्यः, एवं सर्वेषु क्रिया योज्या, उद्देशन मुद्देशः-सामान्याभिधानं अध्ययनमिति, निर्देशन निर्देशः-विशेषाभिधानं सामायिकमिति, तथा निर्गमणं निर्गमः, कुतोऽस्य निर्गमणमिति वाच्यं, क्षेत्रं वक्तव्यं कस्मिन्
मया न सुष्टु अर्पितं, साऽपि भणति-मया न सुष्टु गृहीतं । एवमाचार्येण आलापके दत्ते विनाशितः, पश्चादाचार्यों भणति-मैवं कुट्टीः, मयाऽनुपयुक्तेन दत्त इति, शिष्यो भणति-मया न सुष्ट गृहीत इति । अथवा यथा आभीरो जानाति-एतावती धारा घटे माति इति, एवमाचार्योऽपि जानाति-एतावम्तं आलापकं शक्ष्यति ग्रहीतुमिति. *दिगि. + विणासेंते. माति. उद्देसे य. देशः समुद्देशः.